BuG 379 – Bericht uit het Gewisse – 31 januari 2018
   
BuG 379 on-line                                  Printversie (14p)

Marcel Sel in Steen van verzoening: zal men binnen enkele jaren zeggen
"Struikelstenen in Antwerpen, dat is de realisatie van De Wever"?

Een opmerkelijke oproep van Marcel Sel op de persconferentie van
 de Vereniging voor de Herinnering aan de Shoah op 27/01/2018:
"En net omdat hij die zwarte erfenis moet dragen, als erfkind van de
ooit collaborerende Vlaamse beweging en als voorzitter van de N-VA,
is Bart De Wever de ideale man om dit te veranderen. Het zou fantas-
tisch zijn, moest de leider van de grootste Vlaams-nationalistische
partij het verleden eindelijk oog in oog bekijken, en begrijpen dat het
toelaten van de struikelstenen een enorm sterke beslissing zou zijn."
Voor de volledige tekst van van Marcel Sel van 27/01 zie hieronder,
ook verschenen La Libre Belgique op 02/02/2018 als opinie:
"Les pavés de la réconciliation.

Lees het interview met Evelyn Fine in La Dernière Heure van 27/01/2018
Evelyn Fine in LDH: “Bart De Wever, dis-moi pourquoi tu refuses” en in
De Morgen 28/01/2018, enig media aanwezig op de persconferentie,
"Roep om holocaust-struikelstenen in Antwerpen blijft weerklinken",
Christian Laporte in La Libre Belgique van 23/01/2018: " Des Pavés de
mémoire d’Anvers seront installés à... Washington". LLB 27/01/2018:
"Evelyn, une Américaine dont la famille a été raflée à Anvers, souhai-
te placer des pavés de mémoire dans la ville mais Anvers refuse."
La Libre Belgique 02/02/2018: "Les pavés de la réconciliation.
  
Of struikelt Antwerpen over de Struikelstenen, zie ook BuG 341 on-line  
 

Kaddisj in de Lange Leemstraat in Antwerpen - Foto De Morgen - ML

Persmap en video's persconferentie AMS/VHS Antwerpen 27/08/2018
Sommige documenten openen in een apart venster, dit sluiten om terug te keren

- Introduction appel
- Appel pour la liberté du mode de commémorer des victimes du nazisme à Anvers
- Inleiding bij de oproep
- Oproep voor vrijheid om nazislachtoffers op zelfgekozen wijze te herdenken in Antwerpen
- De steen der verzoening (Marcel Sel)
- Stenen der verzoening - kort (Marcel Sel)
- Historique Pavés de Mémoire Fine - Rutzki
- Biographies famille Rutzki (Tekst Kazerne Dossin)
- Toelichting en standpunt Evelyn Fine - Video-opname
- Inleiding Jan Hertogen - Video-opname
- Struikelstenen, toelichting in het Engels
- ILTIS blz 1, ILTIS 2, mbt deportatie alle Belgische joden
- Documenten: foto's met ingewerkte struikelsteen van de 7 familieleden, een familieoverzicht uit het jodenregister; een fiche uit het jodenregister en een deportatielijst vanuit Kazerne Dossin in Mechelen

De 7 familieleden van Evelyn Fine waarvoor de plaatsing van een Struikelsteen niet toegelaten wordt door Bart De Wever en de gemeentelijke overheid. Nog 15 andere Struikelstenen staan in wacht in Antwerpen. Op de foto klikken voor een vergroting zodat de teksten op de Struikelstenen leesbaar worden, venster sluiten om terug te keren naar de BuG.

Lange Leemstraat Antwerpen                             Velodroomstraat           
   
Annie Rutzki          Nico Workum                     Leja Lypszyc            Zelik Kazan

Veldroomstraat Berchem
   
Chaya Rivka Lipszyc              Elias Chaim Rutzki             Siegfried Rutzki   

     
Familiefiche Jodenregister           Fiche  Nico Workum Jodenregister              Deportatielijst   

   
Marcel Sel over de reis van de struikelstenen van Antwerpen naar Washington:    

"De hele familie van de Amerikaanse Evelyn Fine werd in 1943 in Antwerpen gearresteerd en in Auschwitz vermoord. Zaterdag, na een zeer emotionele kleine ceremonie voor de huizen van de slachtoffers, nam Evelyn zeven geweigerde struikelstenen naar Washington DC mee. Een van die kasseistenen draagt de naam van een jonge Antwerpenaar die in Auschwitz werd vergast en verbrand. Hij heette Siegfried Rutzki. Ja, ‘Siegfried’ ! Hij was 13 jaar oud. Nu ligt zijn herinneringssteen in Washington. Met een uitleg dat Antwerpen hem geweigerd heeft. En exclusiviteit die Antwerpen deelt met München, een wieg van het nazisme.

Evelyn vraagt niet veel : dat u zich niet meer achter religieuze beschouwingen verbergt. Dat u begrijpt dat die struikelstenen niet enkel voor Joden bestemd zijn : ze dienen voor alle slachtoffers van het nazisme, dus ook voor de Antwerpse politiemannen die zich verzetten. Evelyns strijd is u trouwens niet zo vreemd. Het is een strijd voor rechtvaardigheid. Voor erkenning. Voor verzoening. Ze geeft u de kans om Antwerpen, uw partij, én de Vlaamse ontvoogdingsstrijd hun adelbrieven terug te geven. Misschien is dit zelfs de mooiste uitdaging van uw burgemeesterschap. Met een durabel bewijs : goudkleurige steentjes als getuigen dat het verleden verwerkt is" uit z'n aangevulde tekst van de persconferentie" Stenen der verzoening - Verslag, Marcel Sel.

Evelyn Fine zet 7 Antwerpse Struikelstenen in wacht in Amerika

Aanvullend bij het verslag van de AMS/VHS persconferentie van 27/01/2018 en de Kaddisj van Evelyn Fine op het adres van haar 7 in Auschwitz vermoorde familieleden in de Lange Leemstraat in Antwerpen en de Velodroomstraat in Berchem volgend verslag op m'n facebookpagina waar ik het bericht van AMS-medewerkster Bella, met 35 foto's, deelde: "Op 28/01 met Evelyn Fine naar het oorlogsmuseum in La Gleize geweest, het dorpje waar de opmars van de Duitse aanval in de slag om de Ardennen gestopt werd. Tientallen Tijgertanks, waarvan nog een exemplaar voor het museum staat, werden vernietigd en nog eens tientallen vielen zonder benzine. In de Battle of the Bulge heeft Evelyns vader nog meegevochten. In 1940 was hij de jodenvervolging ontvlucht naar Amerika en in 1944 deed hij als Amerikaanse soldaat mee aan de landing in Normandië. Na de oorlog stelde hij vast dat 7 van z'n naaste familieleden in Auschwitz waren vermoord, waaronder z'n moeder, stiefvader en halfbroer Siegfried. Evelyne Fine had voor hen 7 Struikelstenen laten aanmaken om ze, zoals tienduizenden andere stenen in Europese steden, te plaatsen voor hun laatste woonplaats in de Lange Leemstraat en de Velodroomstraat waar eergisteren Evelyn voor het eerst een Kaddisj heeft uitgesproken voor haar in Auschwitz vermoorde familieleden"

Evelyn Fine, dochter van de halfbroer van Annie Rutzki spreekt de Kaddisj uit voor haar in Auschwitz vermoorde familie aan de Lange Leemstraat in Antwerpen. Het partizanenlied werd door een jongere gezongen met begeleiding van een harmonica. Annie Rutzki, geboren als 6de kind van ouders die in 1938 de Belgische nationaliteit verwierven, was een uiterst getalenteerde pianiste die op jonge leeftijd overal in het land concerten gaf met grote waardering van de experten en de pers. In februari 1942 werd ze, zoals alle joodse inwoners van België verboden om nog les te volgen. Op 18/05/1943 1943 trouwde ze met Nico Workum, een ingenieur geboren in Amsterdam maar al meer dan twintig jaar residerend in België en Voorzitter van de Jodenraad in Antwerpen. Op 1 september 1943 beval het Duitse opperbevel in België de uitvoering van het IItis blz 1en IItis 2 blz 1 plan waarbij alle joden met Belgische nationaliteit dienden opgepakt, gevangen gezet op trans^port gesteld, onder het voorwendsel te gaan werken in het Oosten. Zie de tekst van dit bevel, IItis, 1 september 1943. In de nacht van 3 op 4 september 1943 werden ze beiden opgepakt in de Lange Leemstraat evenals haar vader, stiefmoeder, halfbroer Siegfried, tante Leja en neef Zelik in de Velodroomstraat en rechtstreeks naar de Dossin kazerne in Mechelen gevoerd. Reeds op 20 september 2016 werd de ganse familie in het transport XXIIB naar Auschwitz gedeporteerd om er vermoord te worden.

Mevr Marie-Thérèse Buyssens publiceerde een biografie van Annie Rutzki in 1970, ook te lezen op de getuigen.be site, La biographie d'Annie Rutzki, 1970. De zus van Annie, de acht jaar oudere Berthe, die aan de Duitse vernietiging van de joden ontkwam door naar Canada te emigreren, stichtte de Annie Rutzki prijs voor de studenten van het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen, samen met de provincie Antwerpen. Deze prijs werd toegekend van 1965 tot 1991. Verschillende winnaars van de Anna Rutzki prijs hebben we nog kunnen contacteren, ondermeer Luc Van Hove, Stefan De Schepper en Luk Nielandt.

Men kan zich afvragen waarom zo weinig geweten is over de meer dan tienduizend joodse Antwerpenaren die in WO2 verdwenen zijn met actieve medewerking van de administratie en politie, de Vlaamse SS en de Vlaamse jodenjagers. Dat nu in Antwerpen op leefloners 'gejaagd' wordt doet bittere herinneringen opwellen aan de zoveel omvangrijkere en desastreuze jacht op joden die zonder veel omhaal of verdediging door de bevolking naar de gaskamers werden gevoerd. Waar blijft de weerstand van Antwerpenaars tegen deze nieuwe jacht? En wat te zeggen van de 'kostenprijs' die op mensen gezet wordt, zodat men spontaan moet denken aan de affiches van de nationaalsocialisten met de kostprijs van gehandicapten en psychiatrische patiënten om hun euthanasieprogramma's te legitimeren. En de 'achterhuiswet' waarmee men zomaar kan binnenvallen in huizen om mensen op te sporen? Zijn Antwerpen en de N-VA nog ziek van het nationaalsocialisme, toch wat het overnemen van propaganda-, uitsluitings- en opsporingstechnieken betreft?

    
 
Velodroomstraat in Berchem waar de family Rutzki woonde, Evelyn Fine geeft toelichting
De voorzitter van de AMS/VHS, Marcel Zalc, verborgen kind, links vooraan,  luistert aandachtig toe.
 

Elias Chaim Rutzki, in 1905 uit Rusland toegekomen in Antwerpen, werd diamantsnijder en later diamant-handelaar met 25 mensen in dienst. In 1907 huwde hij Sarah Mermelstein, ook een immigrante uit Rusland. Ze kregen zes dochters waarvan Berthe de tweede jongste was en Annie, acht jaar later in 1920 geboren de jongste. Tussen 1914 en 1919 verbleef de familie Rutzki in Engeland, in 1940 nog verbleven ze nog enkele maanden in Nederland om toch nog naar België terug te keren. In Nederland was misschien, zoals later ook is gebleken, de positie van de joodse bevolking nog veel precairder dan in België. Volgens een verslag van de Dienst Federale Gezondheid werd Helena, dochter van Elias gedeporteerd naar Auschwitz en wist Dora te ontkomen met haar drie kinderen naar Palestina. Rosa overleed voor de oorlog in een sanatorium en Henriette is allicht achtergebleven in Engeland gezien er niets meer over haar gemeld wordt in officiële documenten na 1919.

 Een 'ingeburgerde' familie van Russische herkomst, met een talentvolle en door iedereen gewaardeerde dochter pianiste en een vader met een bedrijf dat werk gaf aan 25 Belgische inwoners, werd doelgericht geviseerd, opgepakt en gedeporteerd om gedood te worden, en dit onder de ogen van de Antwerpenaren, de goegemeente en met actieve medewerking van de administratie en de politie. Na de oorlog verzuimde deze overheden en de goegemeente de joodse omgebrachte bevolking als 'slachtoffer te zien en duurde het decennia voor er sprake was van erkenning, herstel, herinnering en herdenken.

Maar dan nog wordt individueel herdenken met de plaatsing van een steen voor de laatste woonplaats door de Antwerpse burgervader, politiek én de goegemeente die deze mensen toch verkiest, niet toegestaan. Een Amerikaanse komt, iedereen recht in de ogen kijkend, de stenen voor haar familieleden ophalen om ze een wachtplaats te geven in het Holocaustmuseum in Washington, en om zelfs zonder de plaatsing van de stenen haar vermoorde familie de ceremonie te geven die gepaard gaat bij elke plaatsing van Struikelstenen, een ceremonie met gedachtenis, verbondenheid en muziek.
   
Voor een impressie, zie de videofilm van de ceremonie in de Lange Leemstraat Antwerpen en in de Velodroomstraat Berchem, en ook nog een Wandeling door de Velodroomstraat.

Ook een struikelsteen voor 7 kinderen van Izieu in Antwerpen

Er staan trouwens nog 15 andere Struikelstenen in wacht in Antwerpen, waaronder 7 stenen voor joodse kinderen die van Antwerpen naar Izieu verhuisden voor een grotere veiligheid, tot de 'slachter van Lyon' er een razzia hield en hen allen naar Auschwitz liet deporteren om er vergast te worden. Ook voor hun laatste woonplaats in Antwerpen mag geen steen geplaatst, in tegenstelling tot in Brussel en Luik waar deze stenen, met ondersteuning van de Franse ambassade, wel mochten geplaatst worden."

Jan De Ridder, geen toezegging voor een Struikelsteen

Op de persconferentie zelf hebben we ook aandacht gevraagd voor Jan De Ridder, Deurnese politieagent voor wie z'n nicht ook al jaren in wacht is om een Struikelsteen te plaatsen. Antwerpse politieagenten hebben actief meegewerkt aan de razzia's om joden op te pakken. Maar zij vormden een minderheid, de meeste agenten steunden de bezetter niet en velen van hen gingen in het verzet. 43 van de toenmalige 78 agenten van Deurne werden gedeporteerd naar gevangenissen en kampen in Duitsland, slechts 8 van hen overleefden de gruwel van de kampen. Op de conferentie lazen we volgend verslag van Jos Veerman, een van de overlevende Deurnese agenten:

"Het aantal Joden in de Plaza was veel te laag. We werden opnieuw ingedeeld en kregen een nieuwe lijst met adressen. Ik kreeg een andere collega mee, hulpagent Frans Maes. Wij werden naar het Statiekwartier in Antwerpen gestuurd. Toen we daar arriveerden was de razzia reeds in volle gang. Met grote ogen stonden Frans en ik daar vol ongeloof naar die hartverscheurende taferelen te kijken. Woest brullende politiemannen die, vol agressie, Joodse mensen voortduwden en zelfs sloegen. De officieren gingen zo in hun taak op dat het leek alsof ze er lol in hadden. Er werden deuren ingestampt, ruiten stukgegooid, inboedels kapotgeslagen. Een moeder zat met haar kinderen onder een tafel om genade te smeken, maar genadeloos werden de kinderen uit haar armen gerukt en tegen een muur gegooid. Zij werd aan de haren naar buiten gesleurd. Machteloos moesten wij dit aanschouwen. Toen men ons daar zo passief zag staan, kregen wij een uitbrander en wees men ons een woning aan. Frans en ik zijn binnen gegaan en troffen er in een kamer een ouder koppel aan. Zonder te twijfelen zijn we samen naar de kelder gegaan en hebben de mensen verstopt achter een aantal houten aardappelbaken en hen bedekt met een deken." Uit Bruine suiker, van de hemel naar de hel...en terug, Ben Michiels over de ervaringen zoals geschreven en verteld door z'n nonkel Jos Veerman, boek uitgegeven en te bestellen bij info@kaanefas.be.

Waarom is de Antwerpse pers, laat staan politiek niet geïnteresseerd?

AMS/VHS vroeg zich af waarom er zo weinig persbelangstelling was. Op 15 januari was er de inhuldiging van een groot vredesmonument ter herinnering aan de 35 omgekomen Deurnese agenten, de 8 overlevenden en de oud-burgemeester van Deurne die de kampen niet overleefde. Een burgemeester zou toch aanwezig moeten zijn bij de onthulling van zulk een gebeurtenis, of iemand van de schepenen zou toch minstens het woord moeten voeren, schepen Marinower was daar maar enkel als toeschouwer. Niets dus van dat alles, ook in de Gazet van Antwerpen was geen echt verslag te lezen, enkel een beschouwing over voor of tegen, zonder herinnering aan de verzetsactiviteit van de Deurnense agenten. Wat zouden dan de Struikelstenen een item zijn? Voor een uitgebreid verslag van de Onthulling van het Vredesmonument in Deurne met 60 foto's en  video's, zie Onthulling Vredesmonument Deurne op 14/01/2018 op www.herinneringmemoire.be .

Zal de Wetenschappelijke Adviesraad voor de Herdenking van WO2 de Struikelstenen positief adviseren?

Bij de onthulling in Deurne waar 300 mensen aanwezig waren konden we Bruno de Wever (Historicus), Herman van Goethem (Rector UA) en Helen Grevers (Vredescentrum)vragen naar de stand van de Wetenschappelijke Adviesraad Herdenking WO2 waar zij deel van uitmaken en die door het stadsbestuur in juni 2017 werd ingesteld. Over de Struikelstenen zal zeker een advies geformuleerd worden zo konden we de aanwezigen op de persconferentie meedelen. Heb aan het vredescentrum toen al gemeld dat een negatief advies, laat staan beslissing onder geen enkel beding zou aanvaard worden.

Het (Antwerpse) Anti-Fascistische Front: behoeder van herinnering en herdenken

Voor een ruimere contextt van Antwerps herdenkingsminimalisme, zie de zeer interessante beschouwing van Ed Steffen van het Anti-Fascistisch Front op Faceboek van 17/08/2017 met ondermeer de link naar een film van 1938 over een vakantiekolonie met joodse kinderen. Het filmpje werd door de Universiteit Antwerpen vertoond op een herdenking in de wijk Zurenborg, de omgeving waar ook de familie Rutzki woonde.

Persconferentie AMS/VHS 27/01/2018, Hotel Leopold, Quinten Matsijslei 45 Antwerpen


______________________________

Volledige tekst van Marcel Sel, een echte opfrissing van het historische geheugen.

De steen der verzoening, Marcel Sel, Persconferentie 27/01/2018 - Naar boven

Geschiedenis weegt niet op de eer van een stad. Verleden afschuwelijke daden wegen enkel op zijn geschiedenis. De eer van een stad hangt af van hoe men met de geschiedenis omgaat. Berlijn, dé stad waar de meest gruwelijke beslissingen ooit werden genomen is voortaan een symbool van tolerantie, van rechtvaardigheid en van menselijkheid. Omdat de Berlijners hun verleden oog in oog hebben bekeken, de juiste conclusies hebben getrokken. En hun eigen eer hersteld.

Dit geldt niet alleen voor een stad, maar ook, bijvoorbeeld, voor een partij.

Bart De Wever is geboren in een familie met een collaboratief verleden. Hij heeft regelmatig vertoond dat hij van dat verleden afstand kon nemen. Maar er is nog werk aan de winkel. Want zijn verleden, en het verleden van zijn partij, is zwaar geladen.

Toen Patrick Janssens als gast van het schoon verdiep de excuses van de stad boodt voor de actieve collaboratie van de toenmalige burgemeester en van zijn administratie, zei Bart De Wever dat het « gratuit » was, omdat het volgens hem ging over feiten die decennia’s lang waren gebeurd. Dit was een denkfout. Het gaat hier niet om het verleden, maar wel om de toekomst. Want om van het verleden te leren om de toekomst te bouwen moet men eerst de juiste conclusies trekken. De struikelstenen, de excuses, dat zijn vandaag de juiste conclusies. Inmiddels heeft Bart De Wever een andere gezicht getoond, door, bijvoorbeeld in 2015, een krans te leggen bij het monument voor de Joodse gedeporteerden. Het kan dus. Er is hoop. Maar dat vereist moed.

Na die kritiek op de excuses, beweerde Bart De Wever dat geschiedenis niet zwart of wit was, maar wel grijs. Grijs is ook de kleur van de stof die men onder het tapijt veegt. En de N-VA vergeet soms nog zijn zwarte vlekken te verwijderen.

Ik begrijp weliswaar dat het moeilijk is. Het verleden weegt zwaar. De N-VA is één van de verre erven van de Nieuwe orde, omdat VNV en Verdinaso in de jaren dertig zich hebben kunnen voorstellen als de enige ware verdedigers van de legitieme rechten van het Vlaamse Volk en de Vlaamse cultuur. Vlaams-nationalisme, en zelfs het zuivere Vlaamse activisme van toen, later, en vandaag, bleven daarom zo lang verbonden aan de duisterste episoden van onze geschiedenis. Dit weegt nu al jaren op Vlaanderen, op de legitieme Vlaamse ontvoogdingsstrijd. En meer nog op de imago van de N-VA, nu de grootste Vlaamse partij. Hoewel zijn voorzitter ook wel verklaard heeft dat collaboratie een vreselijke fout was geweest, op alle vlakken.

Toch laten collaboratie en Jodenvervolging regelmatig weer hun tanden zien. Zoals een pleister die blijft hangen. In 2014 heeft Bob Maes, erevoorzitter in Zaventem, aan de VRT verklaard dat hij eigenlijk geen afstand nam van de collaboratie van Staf Declercq. Hij legde gelukkig genoeg ook uit dat hij zeker niet met alles akkoord was, maar parafraseerde Jan Jambon : « zij hadden hun redenen ».

In 2004 participeerden leden van de N-VA ook aan de organisatie van een waanzinnige hulde aan dezelfde Staf De Clercq. Een man die in 1941 de Jodenvervolging aankondigde, in een discours die eindigde met « de Jood moet weg, het is een kwestie van publieke sanering». Zijn aanhangers deden later mee aan een Antwerpse kristalnacht. Toen werden twee synagogen in brand gestoken, en de vitrines van tweehonderd Joodse winkels kapot geslagen. Kortom, iemand van wie iedereen in onze samenleving afstand moet nemen.

In 2002 heeft Bart De Wever in een tekst over de eerste Vlaamse fascist, Joris van Severen, beweert dat hij geen antisemiet was. Hij heeft hem voorgelezen tijdens een colloquium over Van Severen in Wakken. Al in 1933 waren er echter regelmatig antisemitische artikelen in Hier Dinaso, het officiële blad van de Verdinaso. In 1937 werden Joden er beschreven als vreemdelingen van, ik citeer « een zeer gevaarlijke soort ». Tijdens een congres van de partij in Antwerpen, ook in april 1937, zij een mijnheer Lambrechts die de introductiespeech mocht houden : « Waar de Jood zich neerzet wordt de lucht ondraaglijk » en ook « hier groeit het Jodengevaar met den dag. Krachtiger dan ooit moet de tegenoffensief worden ingezet ». Joris Van Severen was op dat ogenblik zelf ook op de scène. De antisemitische maatregelen van de nazi’s in Duitsland waren toen bekend en ook besproken in de columns van Hier Dinaso. Er is maar één conclusie mogelijk : Van Severen was de leider van een radicaal antisemitische partij.

Het is ook niet verbazend dat De Verdinaso nadien de ergste Jodenvervolgers heeft geleverd, onder meer actief in de Vlaamse SS, aldus Lieven Saerens in zijn boek ‘Vreemdelingen in een Wereldstad’. Dit heb ik allemaal uitgelegd in mijn boek over Bart De Wever, in 2011. Zonder haat. Met de hoop dat de partij eindelijk zou beseffen dat ze andere helden moest hulden. Juiste helden.

In 2014 verzorgde de N-VA-Kamerlid Koenraad Degroote als burgemeester van Wakken niettemin nog het welkomswoord op een colloquium Joris Van Severen. Wel te vermelden om eerlijk te zijn: een Vlaams Parlementslid van de CD&V was toen evenwel lid van de Studiecentrum Joris Van Severen, en in 2010 heeft de Belgische overheid zelf nog een krans neergelegd bij het Brugse huis van de fascistische Leider van die antisemitische partij !

Ook nog : jaarlijks participeren federale ministers van de N-VA aan de Vlaams Nationale Zangfeest, ook een verre, verzwakte erfenis van de Nieuwe Orde. Die ministers ontmoeten daar leden van de Voorpost, die hulde hebben gebracht aan de meest antisemitische Vlaams-Nationalist, Raymond Tollenaere.

Een erfelijke antisemitisme : de zoon van Raymond Tollenaere heeft onlangs op de VRT zijn haat tegenover Joden geuit, en zei zelfs dat hij zich niet kon voorstellen dat Hitler een crimineel was ! Hij had toen een lidkaart van de N-VA. De partij trok wel onmiddellijk zijn lidschap terug. Maar hoeveel partijleden wisten dat hij dergelijke ideeën had en hoeveel hebben dat, als grijze stof, onder het tapijt geveegd ?

Oude demonen schuilen dus nog hier en daar achter de oude bestofte gordijnen van het Vlaams-Nationalisme. Dat moeten we betreuren, herhalen, maar niet misbruiken om bijvoorbeeld de N-VA zwart te verven. Want de waarheid is vol nuances. En niets is definitief.

En net omdat hij die zware erfenis moet dragen, als erfkind van de ooit collaborerende Vlaamse beweging, en als voorzitter van de N-VA, is Bart De Wever de ideale man om dit te veranderen. Het zou fantastisch zijn, moest de leider van de grootste Vlaams-nationalistische partij het verleden eindelijk oog in oog bekijken, en begrijpen dat het toelaten van de struikelstenen een enorm sterke beslissing zou zijn. Dat hij zo in één klap meerdere vliegen zou slaan. Het zal niet alleen de stad, maar ook de partij, én de Vlaamse emancipatiestrijd zelf hun adelbrieven teruggeven en de oude demonen in één keer doen verdwijnen.

Er zal hier en daar, af en toe nog een duistere spook langskomen. Maar die herinneringsstenen zullen daar zijn als bewijs dat Bart Dewever, een Vlaams-nationalist op een dag zou beseft hebben dat het niet om Joden gaat, maar om Vlamingen, om Antwerpenaars die op een duistere morgen, in aller ijl, uit hun bed werden gehaald, snel een koffertje hebben moeten klaarmaken, met een geweer in de rug, dagenlang in overbevolkte veewagons hebben moeten reizen, waar de kleinste kinderen getuigen waren van de agonie van de zwaksten. Misschien hun oma zagen sterven. Of hun moeder. In de stank. In de kou. Een gruwelijke reis, als allerlaatste reis. En dan, de dood.

Mijnheer De Wever, die struikelstenen dragen de naam niet van een Sarah of een Salomon. Ze dragen de namen van de mensheid. Iedere steen draagt de namen van al de onschuldigen die ooit werden vermoord.

Onze strijd is u trouwens niet zo vreemd. Het is een strijd voor rechtvaardigheid. Voor erkenning. Voor verzoening. Een uiteindelijk, een troef voor de imago van Antwerpen. Voor de imago van uw partij. Voor de imago van de Vlaamse ontvoogdingsstrijd.
_________________________

Jan Hertogen, socioloog
en Nederlandstalig contactpunt voor de AMS/VHS