|
BuG
454
– Bericht uit het Gewisse –
4 juli 2020 Een doorlichting van dodental woonzorgcentra en anderen Dit bericht
geeft een verslag van een zoektocht naar
manieren om de impact en vooral het aantal dodelijke slachtoffers, met
inbegrip van de woonzorgcentra, inzichtelijk te maken. De beperkte toegang
tot basisgegevens, zeker op het gemeentelijk niveau, met de toch wel
schrijnende onmogelijkheid om het aantal bevestigde besmettingen in de
maand maart te verkrijgen, is een beperking die ons er niet van weerhouden
heeft enkele tools uit te werken, zoals de Dode(n)hoek, met dank aan het
interuniversitair onderzoek olv prof. Geert Molenberghs, de lijnen van het
% profit WZC en plaatsen in woonzorgcentra in elk gewest, provincie en
arrondissement.
Eindelijk:
DS 04/07/2020
"In ons land hebben we daar geen
zicht op (clusters, nvdr) omdat niemand gegevens bijhoudt. Daar komt nu
verandering in, zegt Steven Van Gucht, hoofd Virale Ziekten bij Sciensano.
‘Er is een inventaris van alle clusters in aanmaak’, zegt hij. ‘Daar
kunnen we veel uit leren. De plaats en grootte van clusters toont hoe
sterk het virus zich in bepaalde omstandigheden verspreidt.’" Maar vooral
ook hoe het corona-virus z'n dodelijke spoor trok in de gemeenten, dag op
dag, en hoe het binnendrong in WZC's, langs het traceren van personen en
nagaan van clusters. Niet om te culpabiliseren maar om te weten. 1.
Grafieken voor elke lokaliteit zijn opvraagbaar bij npdata.be In de
verdere analyse wordt enkel gefocust op het totaal gegeven, zonder
opdeling naar geslacht of leeftijd. De meeste gegevens en grafieken kunnen
gespecificeerd naar leeftijd en geslacht wat mortaliteit betreft en dit
tot op het arrondissementeel niveau, maar dat valt buiten het bestek van
deze eerste, globale analyse. De npdata-database is zo opgemaakt dat een vergelijking kan gebeuren van de evolutie in 2020 met de gemiddelde mortaliteit 2009-2019, desgevallend met het gemiddelde 2016-2019 en 2019. Ook zo dat een actualisering en update van elk gegeven op elk moment in 2020 en later mogelijk is wat betreft aantal besmettingen en mortaliteit. België Om de
vergelijking visueel mogelijk te maken werden de Covid-19 doden geteld bij
het gemiddeld aantal voor de periode 2009-2010. De curves zijn quasi
volledig gelijklopend tot einde april Een hogere registratie van
corona-verbonden doden na 1 mei 2020 verklaart het beperkte verschil. Voor
de verdere verwerking wordt voortgegaan op de aangiftes van overlijdens
bij de gemeenten, toegespitst op de periode met oversterfte in Belgie, nl
18/03/2020 tot 31/05/2020. In bepaalde arrondissementen is er dan nog op
sommige dagen ondersterfte, of na 31/05/2020 oversterfte.
België De evolutie van de bevestigde besmettingen in België, extreem hoog, zonder piek, maar met een zeer lang uitdeinend plateau voor een steile vermindering, het moet de virologen zeer grote zorgen gebaard hebben. Ter vergelijking het 7-daags voortschrijdend gemiddelde per 100.000 inwoners in de West-Europese landen op 02/07/2020 (rapporten WHO).
Merk de alsmaar stijgende besmettingsgraad in Zweden (helderblauw) en de opstoot in Portugal (lichtblauw), en ook Luxemburg (donker) Luxemburg (donkergrijs) kende een zeer snelle en zeer hoge besmettingsgraad samen met Ierland (groen) en Zwitserland (helderblauw). Het virus heeft zeer vroeg langs de aan Luxemburg grenzende Belgische arrondissementen z'n weg naar België gevonden, en langs de centrale spoorlijnen naar Brussel en Luik zich allicht verder verspreid. De opstoot in Luxemburg mag dus (weer) zorgen baren. Een verdere analyse op arrondissementeel vlak, en zeker op gementelijk vlak en het pas opgestarte onderzoek naar clusters, in het verleden, en het heden ijn daarom van cruciaal belang. 5. % Sterfte-evolutie (over- en ondersterfte) 01/03-21/06/2020 Door de sterfte-evoutie, dwz het aantal overlijdens in 2020 per dag - het het gemiddeld aantal overlijdens 2009-2019 te delen door het gemiddeld aantal overlijdens 2009/2019 komt de sterfte-evolutie in beeld;
Dit kan voor elk arrondissement, provincie en gewest, met onderscheid naar geslacht en leeftijdscategorie (-25, 25-44, 45-64, 65-74, 75-84, 85+) eenvoudig berekend en met elkaar vergeleken worden. Ook voor de toekomst is het van belang op op deze wijze de 'ondersterfte' en eventuele heropflakkering van het virus tot op het arrondissementeel niveau in beeld te brengen. Best zou zijn om op een continue wijze ook deze basisgegevens vanuit het rijksregiser op gemeentelijk niveau ter beschikking te krijgen. Dat kan nu enkel tav 'partners' dwz doctorandi en professoren die er publicaties aan gaan wijden. De politici zelf en 'vrije onderzoekers' worden evenwel deze basisgegevens onthouden. Enkel de burgemeesters zouden langs hun ingifte en toegang tot het rijksregister de evolutie in hun gemeente zo kunnen opvolgen, maar hoevelen doen dit? Wie kan deze elementaire gegevens vrijmaken?
Marche-en-Famenne
Marche-en-Famenne is het arondissement met de hoogste dagsterfte in België
in 2020 tav het gemiddelde in 2009-2019.
Dit in tegenstelling tot het arrondissement Luik (625.765 inwoners), waar er in al sprake is van een ondersterfte van 50%, in arronissement Aarlen (beperkt aantal inwoners) zelfs van 100%.
6. Testings, bevestigde besmettingen en % bevestigde De bevestigde besmettingen gaan de mortaliteit in het beeld mooi vooraf, hetgeen een gevolg is van het erg beperkte maar selectieve gebruik van de testings. Volgende grafiek, op logaritmische schaal maakt dit duidelijk
De piek van
de testings valt op het ogenblik dat het aantal vastgestelde besmettingen en
het aantal doden sterk terug gevallen waren. De vraag, of is het de
vaststelling dat bij een vroegere en bredere testing het dodental sterk
had kunnen gedrukt worden.
Update 02/07/2020 van landen met sterk opgaande besmettingsgraden. België kan ook hier als referentiepunt dienen, met een erg hoge en vooral lang aanhoudende besmettingswaarden, en ook Zweden (het gidsland?) dat op 30/06/2020 ook in verhouding tot de bevolking België achter zich gelaten heeft en met de VS, dat weliswaar op een veel lager besmettingsniveau als België, naar de sterren reikt - wanneer vallen hun 'sterren' uiteen? Ter vergelijking is ook de neergaande lijn van Rusland toegevoegd.
Wie geïnteresseerd is in een regelmatige update van deze grafieken kan regelmatig een kijkje nemen op m'n Facebook-pagina. Enkel voor België een volledig overzicht van besmettingen Aantal bevestigde besmettingen per gewest,provincie en arrondissement blijft de periode 01/03/2020 een blinde vlek. Voor Limburg bijvoorbeeld begint deze grafiek maar op 31/03/2020.
Limburg
7. Besmettingen, ziekenhuisopnames, mortaliteit Voortgaande op beschikbare gegevens, oa ziekenhuis-in vanaf 15/03, met 7-daags gemiddelde ingebracht vanaf 21/03, en vermeerderd met de gemiddelde sterfte 2009-2019 om de vergelijking eenvormig te maken met het dodental 2020.
Vastgestelde besmettingen lopen in de aanvangsfase achter op de ziekenhuisopnames, een gevolg van de beperkte en late testings, dikwijls pas in het ziekenhuis zelf. Het dodental staat in verhouding tot de ziekenhuisopnames, maar met vertraging van een aantal dagen en mede af te lezen uit het aantal patiënten op de intensieve zorg en al of niet met beademing. De gegevens voor een verdere analyse of koppeling zijn aanwezig in de Sciensano-database maar vooralsnog niet voor exploratie beschikbaar. Toch kan de mortaliteit in ziekenhuizen afgemeten worden aan de inkomende patiënten in het ziekenhuis per dag.De mortaliteit wordt globaal voor de helft toegewezen aan ziekenhuizen en voor de helft aan de woonzorgcentra. Daarbuiten is de mortaliteit minimaal en het is hier vooral te doen om het globaal beeld. De stippellijn geeft op de rechteras het % ziekenhuisdoden in verhouding tot de ziekenhuisopnames, op de dag zelf gemeten. Deze bereiken hun maximum op 15 april, twee weken nadat het aantal ziekenhuisopnames fors begon te stijgen
Deze grafiek is ook voor gewesten en provincies te exploreren. 8.
Mortaliteit in woonzorgcentra 8.1. Mortaliteit in WZC 2020 tav gemiddelde 2009-2019 Om een beeld
te geven van de mortaliteit in de woonzorgcentra, in het algemeen en de
oversterfte in 2020 wordt voortgegaan op twee aannames'/berekeningen:
België Deze grafiek kan gelegd worden naast deze met de totaalgegevens. Op die basis kan ook het % oversterfte berekend worden voor bewoners van woonzorgcentra en daarbuiten, in de samenleving.
België De gemiddelde maximale oversterfte bedraagt 100%, zie punt 5 hierboven. Voor de woonzorgcentra is dat evenwel 140% en voor de anderen 68%. Ook hier kunnen voor elk gewest, provincie en arrondissement de curves getrokken worden, bv voor Arrondissement Tongeren en Gent, en Mechelen
Tongeren Oversterfte in WZC en anderen per gewest
Bussels gewest
8.2. Normale sterfte en oversterfte in WZC en bij anderen De 'normale sterfte' wordt in volgend grafisch beeld duidelijk
Oversterfte tussen 18/03/2020 en 31/05/2020 WZC en anderen
Normale en oversterfte WZC 2020
Normale en oversterfte 2020 anderen
Al deze grafieken kunnen aangemaakt worden voor elk gewest, provincie en arrondissement, zodat deze ook onderling kunnen vergeleken worden. Ter illustratie nog een grafiek van Limburg, arrondissement Hasselt en gewest Brussel Limburg 8.3.
Totale sterfte en sterfte woonzorgcentra gecumuleerd
Voortgaande op een gemiddeld verblijf van 2,9 jaar in een woonzorgcentrum betekent dit gemiddeld 134 overlijdens per dag in deze periode. Door dag aan dag 134 op te tellen in de geobserveerde corona-periode overlijden er in gewone tijden 11.776 bewoners van woonzorgcentra. Als de gemiddelde verblijfsduur, zoals nogal eens ten onrechte wordt aangenomen, 1,5 jaar zou bedragen is het aantal normale overlijdens 20.213 in dezelfde periode van 18/03-31/05/2020.
Hoe situeren zich dan de 6.054 'corona-doden' in de woonzorgcentra? Dat wordt duidelijk als ook de cumul van corona-doden uit woonzorgcentra worden toegevoegd:
België De curve van de corona-doden voegt zich toe aan de uitgetekende lijnen van de corona-sterfte, zoals hierboven al uiteengezet met het % oversterfte als duidelijkste beeld. Confronterende en meer beantwoordend aan de werkelijkheid is het beeld dat tot stand komt wanneer de 'normale' overlijdens woden samengeteld met de oversterfte en de oversterfte als een % berekend wordt op de normale sterfte, waarbij, volgens de vaststellingen van het gedegen onderzoek van de Socialistische Mutualiteit, de volledige bewonerspopulatie vervangen wordt op gemiddeld 2,9 jaar tijd. België
- gemiddelde verblijfsduur 2,9 jaar In totaal zijn er in de 1.563 woonzorgcentra in België, waar plaats is voor 147.533 bewoners, zijn er tussen 18/03/2020 en 31/05/2020 16.491 bewoners overleden, waarvan 10.437 en 6.054 door oversterfte als gevolg van het corona-virus. Door voort te gaan op gecumuleerde cijfers kunnen verschillende lokaliteiten, gewest, provincie, arrondissement, en idealiter de gemeente, ook met elkaar vergeleken worden. Tevens kan nagegaan worden of er kenmerken zijn in lokaliteiten die samengaan met een hogere sterfte. We gaan dit na voor twee kenmerken, nl het aantal plaatsen in woonzorgcentra in verhouding tot de bevolking, en het % profit-woonzorgplaatsen op het totaal. Maar eerst de Doden(n)hoek. 8.5. % Oversterfte woonzorgcentra tav de normale sterfte Voor elk gewest, provincie en arrondissement kan berekend worden wat het % oversterfte geweest is in de periode 18/03-31/05/2020 tav de normale sterfte, voortgaande enerzijds op een gemiddeld verblijf van 2,9 jaar, en het vermeende gemiddelde verblijf van 1,5 jaar van een bewoner in een woonzorgcentrum en dit over de ganse tijdslijn in deze periode. België Gemiddeld wordt de ganse populatie bewoners in het geheel van de 1.563 woonzorgcentra met 147.553 plaatsen vervangen op 2,9 jaar, dat komt neer op 131 bewoners per dag. Dat is niet anders geweest in corona-tijden. Alleen zijn er een aantal bijkomende overlijdens gewest, die hadden kunnen vooromen worden, of waarvan de omstandigheden dramatisch waren wat afscheid betreft. Een wet die in alle omstandigheden waarborgt dat afscheid persoonlijk en met geliefden kan gebeuren is daarom misschien wel de belangrijkste les om te leren zie Knack, 19/02/2020, Ivo Uyttendaele protest 80-gers
Limburg. Het 'raadsel' van Bergen heeft nog niemand opgelost. De overweging dat de wisselwerking Evere-Bergen en Bergen-VS rond NATO en NAVO voor een vroege verspreiding van het virus gezorgd heeft in en rond Bergen, samengaand met de hoogste concentratie van inwoners met Amerikaanse migratieachtergrond, lijkt meer en meer plausibel. Het verklaart ook de relatief vroege impact van het corona-virus, ook in de mortaliteit.
Bastenaken Ook al betreft het arrondissementen met een beperkt aantal inwoners, de aan Luxemburg grenzende arrondissementen hebben ook in een zeer vroeg stadium te maken gehad met het corona-virus, zoals ook in deze grafiek zichtbaar wordt.
Arrondissement Aarlen Voortgaande op de resultaten van het interuniversitair onderzoek olv prof. Geert Molenberghs worden twee lijnen toegevoegd aan de grafiek met de 'normale' sterfte. Het onderzoek betrof België zodat hun parameters laten toe de exacte 'Infection Fatality Rate (IFR) te berekenen voor de woonzorgcentra, voortgaande op het door hen berekende % gevallen (bevestigd en niet bevestigd samen) voor de woonzorgcentra, nl. 12%. Voor de methodologische voorwaarden en berekeningen, zie het verslag an hun onderzoek. Voortgaande
op 147.553 bewoners aan 12% gaat het om een besmetting van 17.706
bewoners. Het effectief aantal overlijdens in woonzorgcentra (zowel
in de centra als bewoners in het ziekenhuis is 6.054, voortgaande op de
mortaliteitsgegevens, en dus niet op het aantal Covid-19 doden van
Sciensano, waar een ruis op zit. De IFR is voor de Belgische
woonzorgcentra dan 34,2%, en zit midden in 'range', het bereik waarbinnen
de onderzoekers het dodental situeren in de woonzorgcentra. Op die
basis kan voor elke lokaliteit (België, gewest, provincie, arrondissement
- steden, als de gegevens beschikbaar zijn) voortgaane op de plaatsen in
de woonzorgcentra het aanta overlijdens in woonzorgcentra worden afgeleid.
De toets kan/moet uiteraard vanuit de werkelijkheid gebeuren, maar hoe
lang moeten onderzoekers of de goegemeente op deze exacte cijfers nog
wachten. Intussen is het 'behelpen' op de meest exact mogelijke wijze. Een hoek
bestaat altijd uit twee lijnen, in dit geval Grafisch komt dan volgend beeld tot stand.
De oversterfte fluctueert als gemiddelde voor België tussen de horizontale Dode hoek-lijn, en de diagonale gecumuleerde Dode hoek-lijn die op de rechterras samenkomen en zo een hoek vormen. Drie situaties kunnen zich voortdoen:
1. Wanneer de oversterfte zich boven de
horizontale lijn situeert is dit een aanduiding dat er een grotere
oversterfte is dan kan aangenomen worden overeenkomstig het aantal plaatsen
in een woonzorgcentrum. De aanwezigheid van woonzorgcentra worden een
factor van sterkere verspreiding van het virus. In de mate de vastgestelde oversterfte hoger, gelijk of lager ligt dan de Molenberghs hoek kan geconcludeerd dat bij overstijgen van de hoek méér corona-doden vielen en wanneer de oversterfte lijn lager ligt, het aantal coronadoden in woonzorgcentra lager lag dan wat als gemiddelde werd vastgesteld.
Oost-Vlaanderen
Arrondissement Bergen 8.7. De WZC-profit-lijn - % plaatsen in profit-woonzrgcentra Tegen deze achtergrond van de grafiek met de Dode hoek kan een vierde lijn getekend worden, nl de lijn waarbij het % plaatsen in profit-woonzorgcentra wordt weergegeven op het totaal aantal plaatsen inwoonzorgcentra. Het betreft
dus alle op winst gerichte woonzorgcentra, zowel deze met
een commercieel statuut als VZW's die afhankelijk zijn van financiële en
commerciële groepen.
Voor België is het % profit WZC 39%. We voegen de lijn toe aan het grafische beeld, met de waarden op de rechter as, de oversterfte. De gemiddelde lijn wordt zo gepositioneerd dat ze samenvalt met het totaal aantal doden door oversterfte in woonzorgcentra, zodat het niveau van¨% profit woonzorgcentra per lokaliteit onmiddellijk gesitueerd kan worden, zowel tav het aantal doden, als tav van de gemiddelde situatie, voortgaande op de parameters van Molenberghs.
België Elk gewest, provincie, arrondissement kan op dit vlak nagaan: - in welke
mate zij meer dan elders, met de Dode hoek als referentiekader, te
maken kregen met overlijdens van bewoners van woonzorgcentra
Arrondissement Antwerpen De oversterfte ligt onder de Dode hoek, en dat geeft aan dat deze relatief laag is, en dit gaat samen met een beperkt aanwezig zijn van profit-woonzorgcentra.
Arrondissement Luik De oversterfte ligt hoger dan wat men maximaal mocht verwachten op basis van de aanwezigheid van woonzorgcentra, hier ligt het % van profit-WZC-plaatsen niet alleen een goed stuk hoger dan in België maar ook tav Wallonië.
Arrondissement Hasselt In Hasselt, zoals in gans Limburg trouwens, is de oversterfte extreem hoog in de woonzorgcentra, vergeleken met het gemiddelde dat men volgens de Dode hoek mag verwachten. Daarbij ligt het aantal profit WZC's erg hoog tav van het gemiddelde van 27% in het Vlaams gewest. Brussels
gewest De
oversterfte in woonzorgcentra is in Brussel boven wat men mocht verwachten
op basis van de vastgestelde parameters in het universitaire onderzoek van
Molenberghs. Daarbij, of juist daarom ligt % profit woonzorgcentra er met
68% zeer hoog. België Limburg Van alle provincies heeft Limburg, in verhouding met haar bevolking het minste plaatsen in woonzorgcentra (1,05%), daartegenover zijn ze de provincie met het hoogste % profit-woonzorgcentra (zie boven). Is het deze combinatie die hen parten gespeld heeft. Daar tegenover staat West-Vlaanderen in het Vlaamse gewest met het hoogste % plaatsen in woonzorgcentra (1,4%).
West-Vlaanderen Ook in Walloniê is een gelijkaardig samengaan vast te stellen, het dodental in woonzorgcentra lag er binnen de hoek van het gemiddelde voor België Ook het % profit-WZC lag er op het Waalse gemiddelde.
Charleroi
In de provincie Luik, met een relatief hoog aantal plaatsen in WZC is er een zeer hoge aanwezigheid van profit-WZC, en een wezenlijk hogere maar geen extreme oversterfte. Luik Tot slot Brussel met een gemiddeld % woonzorgcentra maar 68% op profit basis geschoeid. Brussel
Jan Hertogen, socioloog |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
