BuG 334 – Bericht uit het Gewisse – 8 juli 2016
   
BuG 334 on-line                             Printversie (5p)

Zelfstandigen in hoofdberoep groeien (een beetje)
door Schoonheidszorg, Juridisch advies, Reclame en Horeca.
  
Evolutie Zelfstandigen 2010-2015, alle 916 nacecodes
zie tabel Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 2010-2015

Zoals voor de RSZ en RSZ-PPO werknemers, zie BuG 331 on-line maken we een identiek overzicht op voor de zelfstandigen in hoofdbezigheid. Voor wie het een 'nevenbedrijvigheid' is' werd dit al meegeteld bij de loontrekkenden. De gegevens voor alle Nacecodes (digit 5) zijn maar beschikbaar vanaf 2010. En voor 2015 zijn de gegevens enkele dagen geleden in de e-mail bus gevallen, ons bezorgd door de Overheidsdienst RSVZ. Een vergelijking en samenvoeging van Zelfstandigen met de loontrekken is voor een volgende BuG. Ook de BuG Jobs, jobs, jobs, kan het wat minder is voor later.

Alle gegevens in een historisch overzicht van 31/12/2010 tot 31/12/2015 voor 15-64 jarigen in aantallen, evolutieaantallen per jaar, voor 2010-2015 en in percentages, zie tabel Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 2010-2015

Aantal Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 15-64 jaar 2010-2015
    NACE Omschrijving 2010 2014 2015 Ev.14-15 Ev.10-15 Ev.14-15 Ev.10-15 2015
Zelfstandigen in Hoofdberoep 665.426 688.914 701.332 12.418 35.906 1,8% 5,3% 100,0%
      1. Primaire sector 53.741 50.700 52.475 1.775 -1.266 3,4% -2,4% 7,5%
      2. Secundaire sector 100.966 107.686 111.034 3.348 10.068 3,0% 9,7% 15,8%
      3. Tertiaire sector 393.106 391.473 395.042 3.569 1.936 0,9% 0,5% 56,3%
      4. Quartaire sector 108.318 115.311 118.052 2.741 9.734 2,3% 8,9% 16,8%
Nacecode onbekend 9.295 23.744 24.729 985 15.434 4,0% 121,8% 3,5%

Opvallend is dat de zelfstandigen maar een groei kennen van 5,3%, en dit vooral dank zij de persoonsverzorging in de quartaire sector. In de tertiaire sector, goed voor meer dan de helft van de zelfstandigen wordt op 6 jaar tijd geen expansie vastgesteld. De vooruitgang bij juridische beroepen, reclame en marktonderzoek wordt volledig teniet gedaan door de afgang van de detailhandel. Enkel de Horeca zorgt voor een klein surplus. Bij de landbouwers is er een achteruitgang. Ook de secundaire sector neemt een stukje de groei voor zich. Maar daar moet rekening gehouden worden met de 'schijnzelfstandigen'. In de quartaire sector zijn het vooral de 'kappers' en kapsters' en de 'schoonheidsverzorging' die voor de uitbreiding zorgen. In de maatschappelijke dienstverlening gaan de zelfstandigen achteruit en bij de paramedici is enkel een lichte vooruitgang merkbaar. 

In de laatste kolom staat het relatieve aandeel van elke deelsector en elke nacecode in het geheel van de zelfstandigen-activiteit. Tertiair met 56,3% voor 16,8% quartaire sector en 15,8% secundaire sector. Door de jaren heen blijft dit vrij stabiel, behoudens een stijging van een onbekende nacecode, zie tabel voor het detail van deze evolutie tussen 2010 en 2015.

Aan een evolutie in de cijfers kan evenwel niet altijd een werkelijkheid beantwoorden. Als verpleegkundigen of geneesheren overgaan naar een werknemerstatuut dat verdwijnen ze uit de zelfstandigenstatistiek maar zorgen ze voor een verhoging bij de loontrekkenden. Best is dus een aantal categorieën samen in ogenschouw te nemen, maar zoals gezegd, dat is voor een volgende BuG.

Intussen laten we de zelfstandigen in hoofdbezigheid de revue passeren in de grote categorieën. Voor meer detail en de evolutie in aantal en %, zie de tabel.

1. Primaire sector
    

Aantal Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 15-64 jaar 2010-2015
    NACE Omschrijving 2010 2014 2015 Ev14-15 Ev10-15 Ev14-15 Ev10-15
      1. Primaire sector 53.741 50.700 52.475 1.775 -1.266 3,4% -2,4%
A - Landbouw, bosbouw en visserij 53.685 50.664 52.443 1.779 -1.242 3,4% -2,4%
                1. Landbouw 17.254 17.665 19.960 2.295 2.706 11,5% 16,0%
                2. Veeteelt 1.631 1.342 1.272 -70 -359 -5,5% -23,1%
                3. Gemengd bedrijf en andere 33.445 30.384 29.944 -440 -3.501 -1,5% -10,7%
                4. Bosbouw 1.188 1.140 1.129 -11 -59 -1,0% -5,0%
                5. Visserij 167 133 138 5 -29 3,6% -17,9%
           B - Winning van delfstoffen 56 36 32 -4 -24 -12,5% -48,0%

Landbouw houdt de kop boven water maar gemengde bedrijven leveren 10,7% zelfstandigen in op zes jaar. Ook het kleine beestje van de visserij kalft met 17,9% af.

2. Secundaire sector
    

Aantal Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 15-64 jaar 2010-2015
    NACE Omschrijving 2010 2014 2015 Ev14-15 Ev10-15 Ev14-15 Ev10-15
      2. Secundaire sector 100.966 107.686 111.034 3.348 10.068 3,0% 9,7%
          C - Industrie 25.500 23.807 23.833 26 -1.667 0,1% -6,6%
 

     1. Voeding, drank, tabak

 8.021 7.260 7.204 -56 -817 -0,8% -10,4%
                2. Textiel 2.743 2.224 2.151 -73 -592 -3,4% -22,8%
                3.  Leer, hout, papier 5.253 4.833 4.820 -13 -433 -0,3% -8,4%
                4. Chemie, niet-metaal 4.184 4.789 5.044 255 860 5,1% 19,4%
                5. Metaal 1.785 1.434 1.371 -63 -414 -4,6% -24,4%
                6. Transportmiddelen 92 57 54 -3 -38 -5,6% -47,5%
                7. Overige industrie 2.638 2.450 2.434 -16 -204 -0,7% -7,9%
                8. Reparatie en installatie 784 760 755 -5 -29 -0,7% -3,7%
         D - Productie/distr. Elektr., gas 20 14 14 0 -6 0,0% -35,3%
         E - Distri. water, afvalwat., sanering 1.859 1.475 1.395 -80 -464 -5,7% -26,7%
         F - Bouwnijverheid 73.587 82.390 85.792 3.402 12.205 4,0% 15,8%
              1. Bouwprojecten 35.914 41.602 43.705 2.103 7.791 4,8% 20,5%
              2. Openbare werken 1.050 916 885 -31 -165 -3,5% -16,3%
              3. Vakwerk 36.623 39.872 41.202 1.330 4.579 3,2% 12,0%

In de secundaire sector is het vooral de chemie die zich uitbouwt, alle andere deelsectoren leveren in. En de bouw is expansief, maar de vraag is of dit niet door schijnzelfstandigen wordt opgeblazen, zodat globaal het bilan voor de secundaire sector met een uitbouw van 9,7% op zes jaar, in tegenstelling tot bij de loontrekkenden positief is/oogt. Bij de loontrekkenden in de bouw zijn er op acht jaar 14.010 jobs verloren gegaan, bij de zelfstandigen op 6 jaar tijd 12.205 bijgekomen. Hoe deze dynamieken te begrijpen?

3. Tertiaire sector - Grote categorieën
   

Aantal Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 15-64 jaar 2010-2015
    NACE Omschrijving 2010 2014 2015 Ev14-15 Ev10-15 Ev14-15 Ev10-15
      3. Tertiaire sector 393.106 391.473 395.042 3.569 1.936 0,9% 0,5%
           G - Groot- en detailhandel 172.252 160.129 159.030 -1.099 -13.222 -0,7% -7,8%
           H - Vervoer, opslag, post 17.445 17.163 17.385 222 -60 1,3% -0,3%
            I - Horeca 64.127 67.002 68.294 1.292 4.167 1,9% 6,4%
           J - Informatie et communicatie 3.600 3.995 4.217 222 617 5,3% 16,9%
           K - Financiële act. en verzekeringen 8.967 8.230 7.959 -271 -1.008 -3,4% -11,5%
           L - Exploitatie/ handel in onr. goed 12.932 12.023 11.841 -182 -1.091 -1,5% -8,5%
          M - Vrije beroepen en wetensch.  100.983 111.077 114.550 3.473 13.567 3,0% 13,1%
          N - Administr./onderst. diensten 12.800 11.854 11.766 -88 -1.034 -0,7% -8,2%

 
Meer dan de helft van de zelfstandigen werkt in de tertiaire sector. We splitsen ze op in twee delen zodat het detail duidelijker en overzichtelijker wordt. Globaal is er maar een stijging met 0,5%, vooral als gevolg van een neergang in de detailhandel, - 13.222 of - 7,8%, volledig gecompenseerd door de opgang van de vrije beroepen en wetenschappelijke activiteit, + 13.567 of +13,1%.  De stijging van de activiteit in de horeca, + 6,4%, zelf +1,9% in 2015 kan de inkrimping van de financiële sector/verzekeringen, het onroerend goed en de administratieve en ondersteunende diensten compenseren. De kleine boost bij de informatica/communicatiesector kan de schade enigszins beperken. Dat de zelfstandigen in de tertiaire sector de economie zouden redden en de echte trekkers zijn wordt met deze cijfers niet bewezen.
  
Men kan verder het detail van deze evoluties nagaan in de twee onderstaande tabellen.

3.1. Tertiair-deel 1, sectie G tot L
 

Aantal Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 15-64 jaar 2010-2015
    NACE Omschrijving 2010 2014 2015 Ev14-15 Ev10-15 Ev14-15 Ev10-15
           G - Groot- en detailhandel 172.252 160.129 159.030 -1.099 -13.222 -0,7% -7,8%
                 1. Gemotoriseerd vervoer/reparatie 31.876 31.512 31.654 142 -222 0,4% -0,7%
                 2. Groothandel  26.923 26.576 26.730 154 -193 0,6% -0,7%
                 3. Detailhandel 113.453 102.041 100.646 -1.395 -12.807 -1,4% -11,6%
                      Voeding 17.590 15.548 15.352 -196 -2.238 -1,3% -13,1%
                      Andere Detailhandel 95.863 86.493 85.294 -1.199 -10.569 -1,4% -11,3%
           H - Vervoer, opslag, post 17.445 17.163 17.385 222 -60 1,3% -0,3%
                1 . Reizigersvervoer spoor 0 0 0 0 0    
                2. Goederenvervoer spoor spoor 19 13 12 -1 -7 -8,3% -38,9%
                3. Personenvervoer op de weg 4.502 4.724 4.893 169 391 3,5% 8,6%
                4. Goederenvervoer weg/water 12.034 11.733 11.824 91 -210 0,8% -1,8%
                5. Personenvervoer lucht, ea 19 13 11 -2 -8 -18,2% -50,0%
                6. Opslag 859 673 639 -34 -220 -5,3% -28,0%
                7. Post 12 7 6 -1 -6 -16,7% -54,5%
            I - Horeca 64.127 67.002 68.294 1.292 4.167 1,9% 6,4%
                1. Hotels, verblijfstoerisme 2.145 2.410 2.494 84 349 3,4% 15,5%
                2. Eetgelegenheden 19.283 19.749 19.945 196 662 1,0% 3,4%
                3. Café, bars, dancings 42.699 44.843 45.855 1.012 3.156 2,2% 7,3%
           J - Informatie et communicatie 3.600 3.995 4.217 222 617 5,3% 16,9%
           K - Financiële act. en verzekeringen 8.967 8.230 7.959 -271 -1.008 -3,4% -11,5%
           L - Exploitatie/ handel in onr. goed 12.932 12.023 11.841 -182 -1.091 -1,5% -8,5%

    
Detailhandel, ander dan voeding is op de retour, maar alle onderdelen van de horeca groeien, vooral dan café"s, bars en dancings. Informatica en communicatie, als erg kleine sector groeit een beetje, de financiële sector, alsmede de vastgoedsector gaan er op achteruit.

3.2. Tertiair Deel 2 - Sectie M tot N
     

Aantal Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 15-64 jaar 2010-2015
    NACE Omschrijving 2010 2014 2015 Ev14-15 Ev10-15 Ev14-15 Ev10-15
      3. Tertiaire sector 393.106 391.473 395.042 3.569 1.936 0,9% 0,5%
          M - Vrije beroepen en wetensch.  100.983 111.077 114.550 3.473 13.567 3,0% 13,1%
                 1. Rechtskundige beroepen 22.604 26.190 26.839 649 4.235 2,4% 18,0%
                 2. Boekhouding, financiële act. 7.956 8.353 8.571 218 615 2,5% 7,6%
                 3. Bouwkundig 21.760 22.590 23.101 511 1.341 2,2% 6,1%
                 4. Controle, opsp., ontwikkeling 733 760 797 37 64 4,6% 8,4%
                 5. Reclame-, marktonderzoek 43.630 48.827 50.841 2.014 7.211 4,0% 16,0%
    73110 Reclamebureaus 28.868 32.397 33.786 1.389 4.918 4,1% 16,5%
    73120 Mediarepresentatie 100 78 74 -4 -26 -5,4% -28,3%
    73200 Markt- en opinieond. 14.662 16.352 16.981 629 2.319 3,7% 15,3%
                 6. Creaties, artistiek 272 256 250 -6 -22 -2,4% -8,4%
                 7. Veterinaire diensten 4.028 4.101 4.151 50 123 1,2% 3,0%
          N - Administr./onderst. diensten 12.800 11.854 11.766 -88 -1.034 -0,7% -8,2%
                1. Verhuur en leasing 331 302 301 -1 -30 -0,3% -9,4%
                2. Arbeidsbemiddeling 172 120 108 -12 -64 -11,1% -40,8%
                3. Uitzendbureaus 0 0 0 0 0    
                4. Reissector 7.597 7.251 7.263 12 -334 0,2% -4,4%
                5. Beveiliging 12 8 6 -2 -6 -33,3% -60,0%
                6. Ondersteuning voorzieningen 0 0 0 0 0    
                7. Reiniging gebouwen 2.602 2.341 2.323 -18 -279 -0,8% -11,0%
                8. Landschapsverzorging 1.686 1.461 1.417 -44 -269 -3,1% -16,6%
                9. Andere onderst. en diensten 400 371 348 -23 -52 -6,6% -13,0%

   
De vrije beroepen en wetenschappelijke ondersteuning/ontwikkeling zorgt voor een groei van 13.567 op zes jaar tijd. Een derde hiervan betref rechtskundige beroepen, de belastingsadvizeurs hebben hier hun plaats, en niet zonder succes. Zonder reclame en marktonderzoek zou de burger niet wat wat kopen, hier is een groei met 7.211 zelfstandigen op te tekenen. Administratieve en ondersteunende diensten, die bij loontrekkenden, dank zij de dienstencheques fors zijn gegroeid, boeten hier aan zelfstandigen in, vooral dan door een negatief bilan van de reissector met -334. Ook het reinigen van gebouwen en Landschapsverzorging zien hun potentieel afkalven.

4. Quartaire sector
    

Aantal Zelfstandigen in Hoofdbezigheid 15-64 jaar 2010-2015
    NACE Omschrijving 2010 2014 2015 Ev14-15 Ev10-15 Ev14-15 Ev10-15
      4. Quartaire sector 108.318 115.311 118.052 2.741 9.734 2,3% 8,9%
          O - Openb. bestuur en defensie 351 271 250 -21 -101 -8,4% -30,5%
          P - Onderwijs 5.982 6.687 6.812 125 830 1,8% 13,8%
          Q - Gezondh. En maatsch. dienst 42.828 42.604 42.746 142 -82 0,3% -0,2%
                1. Gezondheidszorg 42.357 42.246 42.408 162 51 0,4% 0,1%
                     Ziekenhuizen 2.979 2.397 2.203 -194 -776 -8,8% -27,5%
                     Geneesheren 29.191 29.422 29.628 206 437 0,7% 1,5%
                     Paramedisch 10.187 10.427 10.577 150 390 1,4% 3,8%
                2. Maatschapp. dienstverlening 471 358 338 -20 -133 -5,9% -29,8%
          R - Kunst, amusement en recreatie 12.582 14.217 14.818 601 2.236 4,1% 17,5%
          S - Overige diensten 46.461 51.448 53.349 1.901 6.888 3,6% 14,5%
                1. Verenigingen 187 151 142 -9 -45 -6,3% -25,3%
                2. Reparaties gebruiksvoorw. 4.120 3.974 3.978 4 -142 0,1% -3,5%
                3. Persoonlijke dienstverlening 42.154 47.323 49.229 1.906 7.075 3,9% 16,4%
    96011 Industriële wass. 1.341 1.201 1.160 -41 -181 -3,5% -13,6%
    96021 Haarverzorging 22.644 23.908 24.638 730 1.994 3,0% 8,7%
    96022 Schoonheidsverz. 16.567 20.529 21.743 1.214 5.176 5,6% 29,9%
    96031 Uitvaartverzorging 851 835 829 -6 -22 -0,7% -2,6%
    96032 Crematoria 8 4 4 0 -4 0,0% -50,0%
    96040 Sauna's, solaria 4 3 3 0 -1 0,0% -33,3%
    96091 Contactbemidd. 676 780 788 8 112 1,0% 16,1%
    96099  Overige pers. Dienst 63 63 64 1 1 1,6% 1,6%
          T - Huishouden, huish. personeel 114 84 77 -7 -37 -9,1% -37,4%
          U - Extraterritoriale organisaties 0 0 0 0 0    

    
Ook in de quartaire sector kunnen de zelfstandigen de meubelen niet redden. Van de expansie met +9.734 zelfstandigen komen er 7.170 van haarverzorging en schoonheidsverzorging. In de ziekenhuizen en de maatschappelijke dienstverlening loopt hun aantal terug. Dan kan doordat men met pensioen gaat of doordat met zich als loontrekkende inschrijft. De geneesheren met +1,5% en de paramedici met +3,5% op zes jaar tijd blijven ver achter in de evolutie van de sector wat loontrekkenden betreft.

In een van de volgende Bugs worden binnen het Nace-kader de gegevens van de loontrekkenden en de zelfstandigen samengebracht zodat een beeld ontstaat voor alle werkenden in België. Een opdeling naar gewest en een analyse van de leeftijdsverdeling voor elke van de 916 deelsectoren staat ook nog op het programma, in of na de vakantie.

Jan Hertogen, socioloog