|
Congres
Vlaamse Vereniging voor Genealogie
Brussels Parlement - 27 maart 2010 -
Programma -
Folder -
VVF-Brussel
Emigratie
herbezocht en onderzocht
-
Printversie
(11p)
Powerpoint
Lezing door Jan Hertogen, 11h15-12h 00
In Vlaamse Stam,
Tijdschrift voor familiegeschiedenis, 46ste jaargang, Nr. 1 verschenen
twee inleidende artikels op de congreslezing:
1. blz 19-26: Doorlopende en onderbroken wegen, migratie herbezocht
2. blz 27-38: De
migratie komt pas goed op gang -
BuG nr. 119
Voor abonnement, lidmaatschap en aankoop Vlaamse Stam :
Vlaamse Verenging
voor Familiekunde
Rechtstreeks naar grafieken. De uiteenzetting
werd afgesloten met enkele cijfers en tabellen over migratie
1. Migratie, een overlevingstrategie
Toen enkele weken geleden Monica De
Coninck, Moeder Theresa van Antwerpen omdat zij zich zo het lot van de
asielzoekers aantrekt, de pers meedeelde dat in Antwerpen 56% van de -10
jarigen van vreemde afkomst was viel iedereen zowat achterover. Op het
einde van het decennium zou bijna 2/3 van de jongeren in Antwerpen, de
-20 jarigen zeg maar, van vreemde afkomst zijn, en binnen enkele decennia
zou in Antwerpen de migratie meer dan de helft van de bevolking uitmaken.
Dat is de ijskoude douche voor de Vlaams Belangers in Antwerpen, waaraan
zij contradictorisch genoeg, zelf hebben meegeholpen door alle
anti-migratiestemmen te verzamelen en politieke monddood te maken. Zien of
de Antwerpenaars en andere Vlamingen tot datzelfde besef komen en
eindelijk de migratie gaan ‘ontvreemden’ en zich eigen maken. Zoals in
Brussel zal extreemrechts dan tot een marginale factor teruggedrongen
zijn. En niet onbelangrijk, de immigratie, vooral vanuit niet-Europese
landen zal door Belgwording meer en meer op het politieke bedrijf drukken,
en zoals de arbeiders en de vrouwen doorheen de voorbij decennia, haar
belangen ook volwaardig politiek kunnen vertolken. Deze ruwe
bewustzijnsschok in Antwerpen heeft zich geruisloos op een vreedzame wijze
in Brussel voltrokken in de jaren zeventig en tachtig. Heeft het zin om
dit proces van ‘vernieuwing’, van transformatie, van vervanging van een
bevolking van autochtoon naar allochtoon eens van naderbij te bekijken,
methoden te ontwikkelen om dit concreter op te volgen en in beeld te
brengen, het langs de diverse nationaliteiten te benoemen, er het volume,
de impact en het perspectief van aan te geven. Moet migratie niet
‘ontvreemd’ worden, van haar vreemdheid ontdaan, teruggewonnen van degenen
die het altijd in een slecht daglicht gesteld hebben, de kinderen met
haat in de ogen bekeken, niet heeft toegelaten in het hart en ook niet in
hoofd, of op het werk, de woningen, het sociale leven, tot scha en schande
van de samenleving. Enkel wie de omvang en impact van de migratie niet
begrijpt gooit de stenen naar de linksen, de 68-ers, de goedwillenden en
de goedmenenden die in de straten en buurten van de steden wel de
hartelijkheid hebben opgebracht om open en gedecideerd de nieuwe bewoners
op te vangen en hen wegwijs te maken. De overheid heeft hier voortdurend
te weinig middelen voor vrijgemaakt, op dit ogenblik gemiddeld 1 VTE
beroepskracht voor 1.000 allochtonen in Vlaanderen. Men kan er zich enkel
over verwonderen hoe dit drastische transformatieproces in de samenleving
en vooral in Brussel zo weinig opstand, rebellie en verzet heeft
teweeggebracht bij dit alsmaar groeiend deel van de eigen bevolking, de
allochtonen. Maar zoals gezegd, enig inzicht in de mechanisme en omvang
van migratie kan het hoofd tot rust brengen, het hart openen en de
toekomst rooskleurig tegemoet doen zien, dankzij de migratie zelf die hét
antwoord zal worden op haar eigen problemen, door grotere inschakeling in
de politiediensten bv, de nieuwe migratie die de oude tot de orde roept,
in de tewerkstelling als antwoord op de vergrijzing als negatie van alle
peptalk om vooral 60 plussers terug aan het werk te jagen.
Inzicht in
migratiebewegingen is belangrijk omdat het altijd weer de dynamieken
levert waardoor niet alleen de menselijke soort ontstaan is en zich over
de ganse wereld heeft verspreid, maar ook de overlevingsdynamiek is
waarmee de ongelijke verdeling van goederen en diensten, van macht of
ideologie zichzelf tot een zeker evenwicht brengt, de dynamiek waardoor
1. De rijken op zoek gaan naar nog grotere rijkdom, kapitaal kent
geen grens en wordt enkel door zichzelf ingehaald langs internationale
bankcrisissen of door hen uitgelokte economische recessie
2. Elke mens op deze wereld het fundamentele recht uitoefent op
zoek te gaan naar betere oorden, een beter leven voor zichzelf en zijn
kinderen.
3. Oorlogen tot migratie leiden, niet voor niets staan Tsjetsjenen,
Afghanen en Irakezen bij de top drie van de asielzoekers in België.
4. Om ideologische redenen zoals door het nationaal-socialisme dat
langs democratische weg de macht verwierf om de wereld op te delen in wie
recht had op leven en wie gedoemd was te sterven: ouderen, gehandicapten
en vooral ook de joden. In hun wereldorde werden ondermeer 250.000
Belgische arbeiders, waaronder 30.000 vrouwen onder dwang tewerkgesteld in
Duitsland. Maar ook de 20.000 Oostfrontstrijders en wie na de oorlog,
wegens collaboratieverleden gemigreerd is zijn deel van deze tijdelijk of
definitieve volksbewegingen.
Een
kadaster van collaboratie en Nazi-verleden
In vele familiegeschiedenissen komen de zelfgekozen of verplichte
migraties aan de orde sommige worden weggemoffeld of met enige onnodige
schaamte vermeld. Pas nu wordt bv in Duitsland de volle rekening gemaakt
van wat hun voorouders en het gehele bedrijfsleven miljoenen mensen hebben
aangedaan. Er is zelfs een databank opgemaakt waar elke burger kan nagaan
wat het Nationaal-socialistische, het NAZI verleden was van ouders en
grootouders. Porsche wordt bij haar 100ste verjaardag er toe gebracht ook
de geschiedenis van haar dwangarbeid te schrijven. Oorlogen zijn in het
verleden en ook vandaag nog de grote motoren van migratie. Wie zich de
moeite getroost om na te gaan wat met West- en Oost Polen, West- en
Oost-Oekraine gebeurd is en met de Duitsers die uit hun traditionele
woongebieden gezet zijn, zal beseffen dat niets vast is en dat de mens
overal thuis kan zijn en overal kan buitengezet worden. Ook grote
ecologische rampen en overstromingen dwingen bevolkingen naar andere
oorden te vertrekken. Maar overal is Thuis waar men woont. Eigen
Volk Eerst is in dit perspectief een van de meest decadente en
onmenselijke slogans die ooit bedacht is.
Vlaanderen was op weg naar nationaal-socialistische score
Dat
Antwerpen met 38% een hogere score behaald heeft dan de
nationaal-socialisten in 1933 in Duitsland, waardoor Hitler aan de macht
gekomen is, zal eeuwig op het Antwerpse embleem prijken. En dat Vlaanderen
met 24% een goed stuk naar deze Nazistische score onderweg was geeft aan
dat nationaal-socialistisch gedachtegoed nog lang niet overwonnen is en
dat migratie en acceptatie het 'het vreemde' nog altijd niet in de
gedachten ingeburgerd is. Dat Antwerpen een Brusselse toekomst heeft kan
daarbij op de ironie van de geschiedenis geschreven worden.
Wilders,
het onverwerkte verleden van Nederland
Gelijklopend hiermee wordt Nederland wakker met dezelfde ‘intolerantie’
waarvan zij als natie en als bevolking ten aanzien van de joden heeft
blijk gegeven, maar nu tegenover de Marokkanen en de islam.
Nederland
heeft nooit de grootste migratiebeweging uit haar geschiedenis verwerkt:
105.000 in Nederland wonende joden werden op twee jaren tijd met hulp van
de overheid en van de bevolking uit Nederland gedreven en slechts enkelen
hebben de deportatie en gaskamers overleefd, tot in Sobibor tegen de grens
met Oekraïne werden ze afgevoerd. Daarmee is Nederland, na Polen, het land
waar het grootste % joden werd gedeporteerd, nl 85%, en dus het minst
overlevingskans had. Nederland heeft deze eigen verantwoordelijkheid
vooral omgezet in een ‘anti-Duitse’ houding en zich verscholen achter een
masker van oppervlakkige tolerantie, eerder dan in eigen boezem te kijken
en ten gronde na te gaan waarom dit ‘calvinistisch’ antisemitisme zo
ingebakken was in de Nederlandse samenleving. En nu breekt Wilders door,
als voortzetting en uitdrukking van anti-vreemdheid en op godsdienst
geënte vreemdelingenhaat. En zolang de band niet gelegd wordt met haar
anti-joodse verleden zal de Nederlandse bevolking en de Nederlandse
overheid ook geen weg weten met personen als Wilders en waar deze voor
staan. Brussel daarentegen is de stad geweest waar de joden in
wereldoorlog 2, van alle Europese Bezette steden, de grootste
overlevingskans hadden, nl. 42% werd er slechts gedeporteerd, tegenover
75% in Antwerpen, dat een Nederlandse 'score' haalde.” Maar zijn we niet
wat ver afgedwaald?
Brussel, hart van Europa
Dus over Antwerpen en Nederland terug naar Brussel, de libertijnse stad
die er meer dan elke andere wereldstad in geslaagd is het vreemde op te
zuigen en op enkele decennia te absorberen en haar eigen te maken, om te
zetten in culturele en vooral economische diversiteit en daarbij mede het
hart en de slagader te worden van Europa, de NATO, arm en rijk onder een
dak op te nemen en te vermengen. Hoe is het vreemde in Brussel en langs
haar ook voor een goed stuk in Vlaanderen en België gegroeid, hoe is het
‘ont-vreemd’ en hoe geeft Brussel de weg aan die Antwerpen en vele Vlaamse
steden van enig gewicht zullen volgen en er hun voordeel aan doen.
2. Brussel, het lelijke eendje van Vlaanderen
Brussel, libertijnse stad
die er meer dan elke andere wereldstad in geslaagd is het vreemde op te
zuigen en op enkele decennia te absorberen en haar eigen te maken, om te
zetten in culturele en vooral economische diversiteit en daarbij mede het
hart en de slagader te worden van Europa, de NATO, arm en rijk onder een
dak op te nemen en te vermengen. Hoe is het vreemde in Brussel en langs
haar ook voor een goed stuk in Vlaanderen en België gegroeid, hoe is het
‘ont-vreemd’ en hoe geeft Brussel de weg aan die Antwerpen en vele Vlaamse
steden van enig gewicht zullen volgen en er hun voordeel aan doen.
Op 50 jaar,
60% van de Brusselaars van autoch- naar allochtoon
Brussel immigratiestad. Daar heeft men zich
gedurende 30 jaar nooit veel kunnen bij voorstellen, het is blijkbaar
iedereen ontgaan en ineens was het daar. Al die mooie huizen, de lanen en
avenues, de straten en pleinen zijn nu voor bijna 70% bewoond door
Brusselaars van vreemde afkomst. Als 11 jarige kwam ik met m’n moeder en
nog 6 broertjes en zusjes op nieuwjaarsdag aan in het Noordstation voor
een bezoek aan m’n grootouders. M’n over-overgrootmoeder die bij haar
thuis in Vorselaar nog Kardinaal Van Roey de baard afdeed, was als
huishoudhulp naar Brussel afgezakt, lang voor de dienstencheques dit
zouden overnemen. De toren van het Noordstation priemde toen nog hoog in
de lucht, na met grote ogen vanuit de trein naar de toen al desolate
achterwanden van de Brusselse straten te turen. Het was in 1958 en Brussel
telde toen volgens de Dienst demografie van Brussel, 7% inwoners van
vreemde afkomst, vooral vanuit andere West-Europese landen. Eens buiten
het station ging m’n kinderlijke aandacht naar de veelkleurige confetti en
slingers op deze eerste dag van het jaar maar ook naar de schaars geklede
vrouwen in de grote Brusselse cafés tussen de in de wolken verdwijnende
Martini-toren en de Brouckère-plaats, waar we de nu afgeschafte 88 naar
Jette namen, langs het Brugman-ziekenhuis, de Bonaventurastraat met
uitzicht op het nog altijd aanwezige kruisbeeld hoog boven op de
kalvarieberg in Dieleghem-bos, ons geliefde speelterrein met in de lente
de bedwelmende prikkelende lookgeur. Een tiental jaar geleden, in 1998 ben
ik er nog naar een rommelmarkt geweest in dezelfde Capartlaan, met op de
hoek een standje voor muntthee, geserveerd door Marokkaanse dames. Toen,
1998, woonden er in Brussel de helft inwoners van vreemde afkomst, op 40
jaar tijd, een half leven, was er een ware omslag gebeurd, de helft van de
Brussels bevolking was van autochtoon naar allochtoon getransformeerd. Nu,
weer tien jaar later in 2008 is het aantal Brusselaars van vreemde afkomst
te berekenen op 68%. Op 50 jaar tijd, dwz tussen de wereldtentoonstelling
van 1958 en 2008 is er een omvorming geweest van 60% van de Brusselse
bevolking, een onwaarschijnlijk en ongelofelijk cijfer, waarvan men met
moeite de werkelijkheid kan erkennen, op straat des te meer. In elk van de
19 gemeenten heeft zich deze evolutie in mindere en in meerdere mate
doorgezet.
Smet op
Brussel
Wil de Vereniging voor
familiekunde in Brussel overleven zal zij de interesse bij de
Nederlandstalige allochtonen moeten opwekken om hun persoonlijke
geschiedenissen, waarmee de Vlaamse cultuur meer en meer verrijkt wordt,
ook langs onderzoek en documentatie in beeld te brengen. Maar dat zal dan
een omslag vragen van het Vlaamse bloed (en bodem) denken. Nu heft men
klaagzangen aan, Minister Smet voorop, dat het Nederlandstalig onderwijs
in Brussel voor slechts 10% Nederlandstaligen, 20% van de onderwijsmarkt
bedient. De noodzaak aan meer onderwijsaanbod dat mede langs de migratie
noodzakelijk wordt moet aan de Franstaligen overgelaten worden, hetgeen in
de voorbije 50 jaar juist de verfransing heeft bewerkstelligd. Die
verfransing moet zich volgens de Minister verder structureel doorzetten,
in 2015 zullen er nog maar 7% bloedvlamingen zijn en in 2020 minder dan
5%. Een onderwijsaanbod van 10% zal dan wel genoeg zijn zeker, zo luidt de
provinciale redenering van Smet. Het huidige onderwijsaanbod verdubbelen
van 20% naar 40%, betekent het verhogen van het Brusselse aandeel in het
Vlaamse onderwijsbudget met 2%, van 3,5% naar 5,5%. Nu zijn er 39.382
Brusselse leerlingen in het kleuter, basis en secundair onderwijs op 1,1
miljoen in Vlaanderen. Een verdubbeling van het aantal leerlingen betekent
echter geen verdubbeling van het budget. Gespreid over 10 jaar gaat het om
een jaarlijkse verhoging van het onderwijsbudget met 0,25%, een kwart van
een procent!. Zo zou er een historische rechtzetting, een ‘hervlaamsing’
van Brussel kunnen gebeuren. Een veel gevraagd product afschermen en niet
voldoende aanbod ter beschikking stellen is zelfs uit marktoogpunt
volslagen onzin, omdat de ‘taal’ zogezegd een probleem zou zijn, terwijl
het juist de taal is die als uitgelezen product het verschil maakt. Als de
nieuwe migratie en de kinderen van de inwoners van vreemde afkomst
georiënteerd worden naar het Nederlandstalig onderwijs dan is dat een
unieke kans waarvoor alle budgettaire en menselijke middelen moeten en
kunnen voor vrijgemaakt worden.
In Brussel
investeren is de Vlaamse rand integreren
De komende 10 jaar zullen 229.000 mensen
vanuit Brussel naar de andere gewesten verhuizen. Zij komen in Brussel
toe, worden Belg en verhuizen ondermeer naar het Vlaamse gewest. Hoe meer
migranten in de Nederlandstalige culturele leven en het kwalitatief
hoogstaande onderwijs een plaats krijgen, hoe groter de instroom vanuit
Brussel naar het Vlaamse gewest Nederlandstalig zal zijn. Wie roept in
deze Smet en de Vlaamse gemeenschap tot de orde. De tijd om historisch
verkeerde beslissingen te nemen is voorbij, men kan niet tweemaal op rij
de migratie in Brussel negeren, zonder de rekening gepresenteerd te
krijgen, zoniet is het gedaan met de Vlaamse aanwezigheid in Brussel, en
zelfcastratie is nooit een goede overlevingsstrategie geweest. Brussel,
het lelijke eendje van Vlaanderen, maar in feite de fiere witte Zwaan."
En de criminaliteit dan.
De bevolking van niet-Europese afkomst is in Brussel gestegen van 25% in
2000 naar 35% in 2009, op tien jaar van een kwart naar een derde,. Maar de
criminaliteit in diezelfde 10 jaar is gedaald met 5% en zelfs met12% in
vergelijking met 2008, en dit volgens de meest recente tellingen in het
3de trimester van 2009. Er is dus,, wat criminaliteit betreft, een echte
omslag gebeurd in Brussel, terwijl de transformatie autochtoon-allochtoon
zich meer dan ooit in hetzelfde decennium heeft doorgezet. Dat wil niet
zeggen dat voor bepaalde soorten misdrijven Brussel er wat boven
uitsteekt, maar de globale evolutie is dus uitzonderlijk positief, ondanks
of dankzij deze sterke niet-Europese migratie?
Neemt de Brusselse, in hoofdzaak allochtone bevolking trouwens niet zelf
het heft in handen en stelt zij op eigen kracht de nultolerantie in voor
misdrijven waarbij de allochtonen zelf het eerste slachtoffer zijn.
Zeker is dat wat men
‘straffeloosheid’ noemt een techniek is om een samenleving te
destabiliseren en de individuele rechtszekerheid te ondergraven. Het is
geen verantwoordelijkheid van de ‘daders’ noch van de slachtoffers, het is
de verantwoordelijkheid van krachten in de overheid en het
veiligheidssysteem om al of niet bewust rechtonzekerheid te creëren. Dat
daarbij criminaliteit en criminelen gebruikt wordt en ingezet om fysieke
integriteit en eigendom van de burgers aan te tasten is een historisch
gegeven dat al door het nationaal-socialisme structureel en algemeen werd
aangewend om de bezette samenleving en de democratische krachten in
Duitsland te terroriseren. Ook al is dit in deze samenleving, misschien
niet intentioneel of doelgericht, het ressorteert wel dezelfde effecten.
Criminaliteit en straffeloosheid aan migratie verbinden is de ogen sluiten
voor de mensen die hun weg zoeken naar een beter leven. Maar ook de
‘criminelen’ moeten beseffen dat zij rechts zijn en deel van de
onderdrukking in het aantasten van andermans private, fysieke en mentale
integriteit. Ook zij zetten zich in het spoor van de beulen, de
niets-ontziende toezichters, de dieven en aanvallers die toen ook al door
het nationaal-socialisme werden opgevorderd en ingeschakeld in hun
repressief systeem.
Ook wie de armoedecijfers
wil analyseren, een daling van het gemiddelde inkomen tussen 1995- en 2007
moet beseffen dat deze recht evenredig is met de migratie, ook als is deze
voor vele migranten een verbetering van hun levensstandaard, voor de
Belgische is het een verdunning, maar het verbreedt het draagvlak voor een
verhoging van activiteit en werkzaamheid op termijn. Is dat allemaal van
belang voor een verenging voor familiekunde, omdat het zovele
levensgeschiedenissen en invalshoeken aanbrengt in Brussel, Vlaanderen en
België.
3. Migratie herbezocht
M’n moeders, een Brusseles, leerde als Kajotster m’n vader kennen die toen
vrijgestelde was voor de KAJ in de Nationalestraat, naast Cardijn, die
gedurende de 2de wereldoorlog 3 maanden in Sint-Gilis werd opgesloten
samen met Hanot, de leider van de Jong-socialisten. M’n vader was
verantwoordelijke voor de jonge arbeiders die vanaf 1942 in Duitsland
dwangarbeid moesten verrichten. Hij was afkomstig van Riemst en stichte
na de oorlog een gezin in Hasselt samen met m'n moeder, een Brusselse die haar verdere leven in
de provincie moest leiden, geen evidentie.
M’n
verhaal naar het teruggaan van de emigratieweg van m’n schoonzoon vanuit
Marokko, van de twee Molenbeekse Marokkanen naar de slag van Gembloers
waar hun grootouders nog meevochten tegen de Duitse invallers in België en
van de kinderen van joodse partizanen uit Brussel naar hun ouders die met
wisselend geluk de oorlog en de vernietiging overleefden kan verder
geëxploreerd worden op het internet (Jan
in Marokko,
Gembloers,
joodse getuigen).
Tentoonstelling over het massaal neerschieten van Joden in Oekraïne tussen
1941 en 1944, nog tot 19 april 2010
Ik wil hier verwijzen naar de uiterst belangrijke tentoonstelling, nog tot
19 april 2010 in het legermuseum in Brussel, over de massavernietiging van
joden in Oekraïne tussen 1941-1944. 1,5 miljoen joden werden na juni 1941
samengedreven in de dorpen, ontkleed en voor zelf gegraven putten een voor
een in het hoofd geschoten, dorp na dorp, in duizenden dorpen onder het
oog en soms met medewerking van de Oekraïense bevolking.
"Shoah door kogels", en de originele site
The mass shooting of juifs in Ukraine en
in het Frans geven interessante documentatie. Enkel
Marc Reynebeau heeft er tot nu toe enige journalistieke aandacht aan
besteed, naast de video op
Brusselnieuws. Zowel het inzicht in de geschiedenis van een
ingewikkeld land en een complexe situatie als de tientallen interviews met
Oekraïners die pas op latere leeftijd spreken over wat zij als 8 of
10-jarigen hebben gezien in hun dorpen en die voor het eerst spreken over
wat zij zagen en waaraan zij en hun ouders soms vrijwillig of gedwongen
aan-meewerkten.
Voorzover we konden nagaan is deze tentoonstelling die New York, Parijs en
Vucht heeft aangedaan, niet aangekondigd op de sites van het Museum voor
Deportatie en Verzet Mechelen, noch het Breendonkmemoraal en Soma-Ceges
het documentatiecentrum voor al wat geschiedenis en herinnering aan
oorlogen aanbelangt, dat zal wel zijn redenen hebben maar weinig begrip
kan men er toch niet voor opbrengen.
Na de kogels de vergassing
Omwille van de omslachtigheid en de psychische druk op de Duitse soldaten
werd vanaf 1942 de jodenvernietiging op industriële schaal doorgevoerd. In
Belzec, Sobibor en Treblinka werden installaties opgezet die toelieten op
enkele maanden tijd honderd duizenden joden uit de dorpen in Galicië,
Polen en Wit-Rusland samen te brengen en met de verbrandingsgassen van
dieselmotoren om te brengen. Nog voor Auschwitz goed en wel opgestart was
waren in Oost-Europa al meer dan 3 miljoen joden gedood, joden die
gedurende eeuwen een vast onderdeel waren van deze samenlevingen. Ik ben
misschien een beetje geobsedeerd door de dood die geen spoor, geen leven
en amper nog geschiedenis en herinnering heeft nagelaten en het gemis dat
dit voor de mensheid betekent. Iets zeggen over genealogie van levenden
over de dood heen, kan voor mij niet anders dan ook een gedachtenis zijn
aan de doden die geen levenden hebben nagelaten en die weggemoffeld zijn
in het stof van de geschiedenis, daarbij afgeschermd door het ‘ijzeren
gordijn’. Vorig jaar was ik een week in Lublin waar het hoofdkwartier
gevestigd was van de uitroeiing door het gas in Oost-Polen, en nu ben ik
een week terug van L’viv, de regio in westelijk Oekraïne waar 266.000 van
de 1,5 miljoen doden gevallen zijn onder kogels van het
nationaal-socialisme.
Indrukwekkend digitaal monument van de
jodenvernietiging in Nederland
De erg confronterende tentoonstelling in het legermuseum loopt nog tot
half april. Ter info nog dit: in Nederland bestaat een indrukwekkend
'genealogisch' monument voor de verdwenen joodse Nederlanders in WO 2, het
Joods monument met 105.000 pixels waarachter telkens het onderbroken
leven van de verdwenen joden uit Nederland terug te vinden zijn. Bij
ontstentenis aan opvolging zou de Nederlandse Genealogische Verenging dit
'monument' mee onder z'n hoeden nemen. Kan zo iets ook gebeuren met de
Belgisch gedenkboek van de verdwenen joodse inwoners van België in WO 2?
Zoals over joden en
‘zigeuners’, nu over islam en moslims?
Het wedervaren van de joden en 'zigeuners' onder het nationaal-socialisme
is voor de migratie en de genealogie van de migratie van nu ook een
waarschuwing om niet in hetzelfde bedje ziek te zijn, niet dezelfde
denkcategorieën te gebruiken als waarmee de joden en 'zigeuners' door de
eeuwen heen en meer speciaal onder het nationaal-socialisme werden
bekeken, en waarvan we nu gelijkenissen zien in de wijze waarop de islam
en de moslims worden gestigmatiseerd.
In Vlaamse Stam heb ik
beloofd een actualisering te maken van de migratiebewegingen in België die
vooral ook in Brussel een belangrijk ankerpunt gevonden hebben en nog
zullen vinden. Het geeft meteen de bakens aan waarbinnen de genealogie een
nieuw potentieel kan vinden om de rijkdom van het de menselijke afkomst te
traceren en te documenteren. Er is nog veel werk op de plank om de
geschiedenis, maar vooral ook de cultuur vanuit de emigratie te
integreren in het historisch-culturele beeld van Vlaanderen en België. De
genealogie kan hier een belangrijke functie vervullen omdat zij deze
culturele aanbreng en verrijking langs persoonlijke geschiedenissen kunnen
vormgeven en grijpbaar maken en zo van grote betekenis zijn voor ondermeer
het onderwijs en de geschiedenislessen. De Vlaamse 'Stam' zegt het zelf: de
wortels van afkomst zijn niet aan nationale bodem gebonden, in de grond en
in de diepte, in het verleden en het heden verbinden zij ondergronds landen en
continenten.
4. Migratie, enkele cijfers en grafieken
Om
na de enigszins socio-filosofische inleiding, een zeker beeld
te geven van de grote volumes in de migratiebewegingen in België proberen
we ze ‘in de vlucht’ te vangen in enkele slides. We hebben een methode
ontwikkeld om, op basis van de soms spaarzame gegevens, toch het beeld te
schetsen van wie ‘de vreemde’ is in België:
1. Vreemdelingen die nog als vreemdeling in België zijn ingeschreven
2. Vreemdelingen die sinds 1945 een van de 29 wegen gevolgd heeft om Belg
te worden. Naturalisatie is bv daar maar één weg van, goed voor 17% van de
Belgwordingen. Langs de Belgwordingen verdwijnen deze vreemdelingen uit de
vreemdelingenstatistiek maar zij behouden toch hun ‘vreemde afkomst’
3. Eens Belg worden hun kinderen als Belg in het bevolkingsregister
ingeschreven. Langs het rijksregister is evenwel de info aanwezig om na te
gaan welke kinderen geboren worden bij Belgen die als vreemdeling geboren
zijn. Maar dit gegeven is niet publiek, dus het moet op een of andere
manier ‘berekend’ worden. Ook de kinderen van gemengde huwelijken worden
hier als ‘vreemde afkomst’ meegeteld.
In België zijn momenteel 194 nationaliteiten aanwezig, vele met
enkele honderden, duizenden, of tienduizenden inwoners. Zij tellen alle
mee en elk leven heeft z’n persoonlijke geschiedenis. Maar welke
nationaliteiten drukken hun stempel met honderdduizenden in België. Welke
zijn de grote vijvers waarbinnen de genealogie kan vissen want het zullen
Vlaamse of Belgische levensgeschiedenissen worden die zoals de wijn, met
de jaren en generaties gaan rijpen.
Wij kijken eerst naar hoeveel ‘vreemdelingen‘ sinds 1945 naar België
gekomen zijn, dus bijkomend in de bevolkingsregisters zijn ingeschreven,
inbegrepen zij die nadien Belg geworden zijn en uit de statistieken
verdwenen zijn.
Slide 1:
De immigratie per decennium na WO 2, dwz de bijkomende vreemdelingen in de
bevolkingsregisters in België, hierin zijn begrepen:
1; Wie vanuit het buitenland als vreemdeling naar België gekomen is
2. Wie als vreemdeling geboren is als kind bij een reeds in België
verblijvende vreemdeling
3. Wie erkend is als vluchteling en wie als niet verblijfsgerechtigde
geregulariseerd is
Stand in 1945: 375.000 Vreemdelingen, de Italiaanse migratie wordt daarna
volop verder gezet, Polen en andere nationaliteiten verlaten België,
zodat het saldo 'slechts' 104.500 is. Vanaf 1960 de Spanjaarden en begin
van de Marokkaanse en Turkse immigratie. Laagste migratie in de 80-tiger
jaren, de migratiestop op z’n best, maar toch in 1991 zwarte zondag,
duidelijk een ander agenda dat ook meespeelt, het onverwerkt Vlaamse
verleden ent zich opnieuw in de Vlaamse gemeenschap. Hoe sterker het
Vlaamse belang hoe groter het migratievolume en hoe kleiner de impact op
de migratiedynamiek.
Slide 2: 8
nationaliteiten tussen 1891 en 2008, de moeite om elk eens apart te
volgen. Enkel het aantal vreemdelingen dat in elk jaar geteld wordt: vanaf
1982 niet meer relevant. Er wordt daarbij geen techniek ontwikkeld om een
beeld te geven van de vreemdelingenevolutie; Dat is nu pas recent door ons
op punt gesteld, ondermeer met het overzicht in vorige grafiek.
Slide 3: De zelfde 8 nationaliteiten en een aanduiding van de
aanwezigheid van vreemdeling en Belggeworden vreemdelingen in België. Dit
houdt geen rekening met natuurlijk saldo migratie van de nieuwe Belgen,
maar geeft wel een goed beeld van de evolutie van de vreemdelingen op een
tijdschaal.
Slide 4: De vreemdelingen en nieuwe Belgen + een aanvulling met
nageslacht/overlijdens en eventuele emigratie van de nieuwe Belgen,
inwoners van België met afkomst van een van de vermelde nationaliteiten.
De overheid beschikt over de exacte aantallen voor alle natio,naliteiten
vanaf 1991 maar zij publiceren ze niet. Enkel voor de Marokkanen in 2005
werden zowel de Marrokaanse vreemdelingen, de Belggeworden Marokkanen die
nog in België verbleven alsmede het nageslacht van de Marokkaanse Belgen,
zowel getrouwd met andere Marokkanen of andere nationaliteiten. Ons
berekend aantal komt perfect overeen met het getelde aantal, cfr het
zwarte streepje.
Slide 5: Ook de getelde totale aantallen van vreemde afkomst tussen
1991 en 2005 zijn gekend en gepubliceerd. Als we de officiële telling
vergelijken met onze berekening die gebaseerd is de berekening voor de 194
nationaliteiten elk apart dan komt dit perfect overeen. Als we de
evolutielijn doortrekken tot 1 januari 2010 komen we uit op 2,5 miljoen
inwoners van vreemde afkomst in België, of een klein kwart van de
Belgische Bevolking. Hiervan kunnen wij het berekend detail geven per
nationaliteit en per gemeente.
Slide 6. Tegenover de Vlaamse migratie naar Wallonië in de 19de
eeuw zetten we de migratie van de 6 grootste immigratielanden naar België
uit in de 20ste en begin 21ste eeuw. In Arm Wallonië,
de nu al legendarische reeks over de Arme Vlamingen in de 19de
en begin 20ste eeuw, spreekt men van 500.000 Vlamingen die
definitief naar Wallonië zijn vetrokken en daar een nieuwe leven hebben
opgebouwd, zonder rekening te houden met het nageslacht dat zij gekregen
hebben. Guido Fonteyn heeft het over 1 miljoen immigranten in de 19de
eeuw in het rijke Wallonië. Dat betreft een interne migratie binnen
België. Daarmee vergeleken zijn de migratiebewegingen in België
aanzienlijk. Italiaanse immigratie met hun kinderen en kleinkinderen en
rekening houdend met emigratie van oudere Italianen vertegenwoordigen nog
altijd de grootste groep 439.398 inwoners, voor de Marokkanen met 380.387.
Enkele jaren geleden kwamen we tot de omgekeerde conclusie wanneer enkel
rekening gehouden werd met de Belgwordingen vanaf 1980, nu vanaf 1945 en
met een methodologie die getoetst kon worden aan de globale telling.
Turken komen op de derde plaats met 201.791 inwoners gevolgd door de
Fransen en de Nederlanders die samen 328.929 inwoners en nazaten hebben in
België.
Slide 7. Hier wordt de forse groei van de migratie duidelijk in z’n
drie onderdelen: het aantal vreemdelingen, afgekalfd door de Belgwordingen
in het begin van de jaren 00, is opnieuw stijgend, het aantal nieuwe
Belgen zal daardoor ook in het huidige decennium sterker stijgen, en het
aantal kinderen van nieuwe Belgen, geaccelereerd door gemengde huwelijken
die de meerderheid uitmaken volgens Poulain, zal het aantal inwoners van
vreemdelingen eerder exponentieel dan rekenkundig doen stijgen.
Slide 8. Maar alles dient in de juiste verhouding gesteld. Globaal
is het gewicht van de immigratie in België nog beperkt, in de stedelijke
omgevingen weliswaar is ze uitgesproken en determinerend.
Slide 9. Op de lange termijn gezien blijft het gecumuleerde volume
toenemen, de Belgische bevolking zou groeien tot 12,6 miljoen inwoners, in
2008 staat de teller op 10,7 miljoen. Het natuurlijk saldo (verschil
geboorten – overlijdens) zal in België pas in 2043 negatief worden, vooral
dank zij het natuurlijk saldo in Brussel.
Slide 10. Tel daarbij het hoge migratiesaldo in Brussel en het is
duidelijk dat Brussel niet alleen de economische en politiek motor is van
België maar ook de demografische, zoals ook blijkt uit de verdeling van
het migratiesaldo over de gewesten. Meteen is ook duidelijk dat de grote
volume’s er nog staan aan te komen. Vanaf 2015 is er een afvlakking, als
de evoluties lopen zoals geprojecteerd in dit schema.
Slide 11. Een blik op de cijferevolutie in Brussel loont de moeite.
Op 13 jaar tijd, waarvan er al 3 voorbij zijn, worden meer dan 834.130
inwoners bijkomend ingeschreven, een goede 425.277 uitgeschreven zodat er
een aangroei is van 408.853 inwoners, ware het niet dat in dezelfde
periode er 229.762 inwoners verhuizen naar de andere 2 gewesten, zodat de
bevolkingsaangroei in Brussel tegen einde van dit decennium ‘maar’ 170.091
bedraagt. Deze prognoses zijn intussen door de werkelijkheid allang
ingehaald, en deze werkelijkheid heeft nood aan een nieuw soort
vooruitziende, bekommerde en bijdehandse politici, die, geloof het of
niet, eindelijk ook door de migratie zullen geleverd worden.
Slide 12. Als
even de focus gelegd wordt op de top van de grafiek met bevolkingsevolutie
in het Vlaams gewest wordt vooral het negatief geboortesaldo duidelijk
vanaf 2025, alsmede een stabiliserende en negatief migratiesaldo, beiden
ruim gecompenseerd door een verhoogde interne immigratie vanuit het
Brusselse gewest. Best dat vooral in Vlaanderen de ogen, de geest en
vooral het hart open gehouden wordt.
Jan Hertogen, socioloog
|