BuG 544 - Bericht uit het Gewisse - 28 maart 2024

BuG 544 on-line          Print  Tablet  Smartphone (12p)

          'Rechtzetting' vanwege Frank Vandenbroucke            
minister van volksgezondheid, 29/03/2024,
met de link wordt zijn mailbericht geopend

Requiem voor het verpleegkundig beroep, RIP
HBO5-verpleegkunde, geen bloemen of kransen

Dit bericht is ook na te lezen op de nieuwe
website www.verpleegstudenten.be  

Liquidatiewet verpleegkunde - Situering: De specialist

Het wetsvoorstel verpleegkunde betreft de liquidatie
van de toegang tot het verpleegkundig beroep van
 HBO5 verpleegkundigen die in 2023/2024 met de
studie starten en in 2025/2026 de eerste 'basis-
verpleegkundigen' zullen zijn. Het gaat dan om een
 verpleeghulp/verpleegassistent die niet meer de titel
verpleegkundige zal dragen. Daarmee worden ook de
63.979 HBO5-verpleegkundigen die na 1980 afstudeer-
den (42% van alle verpleegkundigen) gedegradeerd,
ook al blijven ze verpleegkundigen algemene zorg.

Evolutie 1st jaar Basisverpleegkunde, -31%

1. Misleiding en bedrog staan met de 'basisverpleegkundige' op het agenda, wie deze wet goedkeurt is mee verantwoordelijk voor een voorzienbare verdere crisis bij het zorgpersoneel. Vandaag zal door de Kamer beslist worden om van een volwaardige functie van HBO5 verpleegkunde een verpleeghulp te maken die enkel verpleegtaken kan vervullen in opdracht en onder toezicht van de Verpleegkundige Verantwoordelijke Algemene Zorg, de HBO5 verliest als basisverpleegkundige al haar autonomie en titel. Na de degradatie van de verzorgende tot zorgkundige, gaat nu ook de 'A2' verpleegkundige voor de bijl, juist 25 jaar nadat ook onder Vandenbroucke de liquidatie van de toenmalige A2 mislukte.

Wie deze evoluties en het gelobby op Europees vlak niet kan volgen heeft z'n huiswerk niet goed gemaakt, maar dat zal de beroepsvereniging bachelors verpleegkunde en de entourage van de vorige zorgambassadeur met hun gelobby op Europees vlok, geen zorg wezen. In tegenstelling tot 1999 heffen zij nu wel het glas, het mag hen bitter smaken.

% 1ste jaars HBO5 verpleegkunde zakt naar 0%,
voor de drie jaren samen van 48% naar 24%
en dit zal dus elk jaar verder fors verminderen
zonder compensatie door de gedeclasseerde
'basisverpleegkundigen' in de nieuwe wet.

In feite wordt de hoofdmoot van de instroom van verpleegstudenten langs de VDAB en het project 600 geliquideerd. Is dat de hoofdbedoeling van deze ingreep, de toegang tot het verpleegkundig beroep af te sluiten, voor wie in het watervalsysteem van het onderwijs ondergekwalificeerd is? Worden zo potentiële kandidaten ondermeer met migratieachtergrond verhinderd zich als zalmen op te werken (Guy Tegenbos) naar een internationaal erkende kwalificatie en job door de toegangswegen er naar toe te vernietigen?

1. Het Peter principe

Een update van de verpleegstudenten tot 2023/2024 verliest met de schrapping van de verpleegkundige HBO5 elke zin omdat diegenen die nu, misleid en bedrogen, als basisverpleegkundige starten, in tegenstelling tot de 63.979 afgestudeerden HBO5, de beroepstitel van verpleegkundige niet meer zullen behalen. Dat men spreekt over 'basisverpleegkundige' is enkel bedoeld om de studenten en de samenleving een rad voor de ogen te draaien omdat vanaf de instroom in 2023/2024 de studies weliswaar op het HB05 programma zullen verder gezet worden, maar niet meer tot de titel van verpleegkunde leiden. Dus heeft een update van de instroom eerstejaars 'verpleegstudenten' geen zin meer omdat enkel nog de Verpleegkundige Verantwoordelijke Algemene Zorg de titel van verpleegkundige mogen dragen. Door de opschaling van de taakomschrijving van deze verpleegkundigen met een organiserende, opdrachtgevende, toeziende en evoluerende bevoegheid tav de tot verpleeghulpen gedegradeerde HBO5, zal de bevolking alsmaar minder operationele verpleegkundigen aan het ziekbed terugvinden. Tot wat de degradatie van de autonoom werkende verzorgende tot 'zorgkundige' heeft geleid, kon elkeen observeren in de onvokomen zorg in de woonzorgcentra gedurende de coronacrisis waar toen ook de verpleegkundige instond voor de opdracht en toezicht op de 'zorgkundige'. Zal een zelfde destabilisatie, mede gevoed door een groeiend tekort aan verpleegkundigen, tot een zelfde toestand leiden in ziekenhuizen, woonzorgcentra, en in de thuiszorg waar de verzorgende tot nu toe nog autonoom kon werken. Is ook hier het Peterprincipe van toepassing, dat als een persoon of een beroepsgroep zichzelf een functieniveau toe-eigenen ten koste van een onderliggend niveau, dan loopt alles in het honderd. "Het Peter principe, ook bekend als Peter Principal stelt dat in een hiërarchie elke medewerker stijgt tot zijn niveau van onbekwaamheid". Dat is de impact van de beslissing zoals nu voorligt voor de plenaire vergadering wat de verpleegfuncties betreft.

2. Bronnen en methodologie

Bronnen: Op basis van de officieel door de administraties opgemaakte cijfers van de inschrijvingen in de HBO5-verpleegkunde en verpleeg- en vroedkunde in de Vlaamse gemeenschap, kan het jaarlijkse overzicht opgemaakt worden van de evolutie in studentenaantallen tot het schooljaar 2021/2022 en dit in een tijdsreeks vanaf 1980.
Bachelors (Professionele Bachelors): Voor de bachelors wordt voortgegaan op 4 leerjaren en de studenten worden, omwille van de historische tijdslijn en de vergelijkbaarheid over deze 4 leerjaren verdeeld overeenkomstig de laatst gekende doorstromingsgegevens per leerjaar. Voor het 4de jaar worden de studenten genomen die voldoende punten hebben verzameld om in dit 4de jaar af te studeren.
Brugstudenten: De 'brugstudenten' die hun HBO5-kwalifciatie upgraden tot bachelor worden elk jaar in mindering gebracht omdat zij reeds de verpleegkwalificatie bezitten. Gezien hier de laatste jaren geen telling van gebeurt moet vanaf 2017/18 rekening gehouden worden met een afnemende beperkte dubbeltelling. Met het doorvoeren van de schrapping van HBO5 als toegang tot het verpleegkundig beroep zal de brugopleiding (terug) aan belang winnen en valt de dubbeltelling in feite weg.
VDAB: op eenvoudige vraag deelt de VDAB jaarlijks de studentenaantallen mee die als werkloze de dagopleidingen volgen.
Project 600: werkenden in de zorgsector die de kwalificatie verpleegkunde willen verwerven worden halftijds vrijgesteld om de verpleegstudies aan te vatten of te voleindigen. Voor het tweede jaar op rij worden de gevraagde cijfers, per gemeenschap, niveau en jaar na herhaaldelijke vraag niet meer bezorgd door Fe-Bi, het sociaal fonds voor de non-proftsectoren. Kan iemand de stappen zetten om deze (noodzakelijke) overzichten te bezorgen, gezien de verhoogde budgetten en de openbaarheid van informatie mbt projecten die met overheidsgelden of door overheidsbeslissingen tot stand komen. Het moet ook toelaten om de 'zuivere instroom' van generatiestudenten te kunnen aflijnen, dwz de verpleegstudenten verminderd met de VDAB-studenten en het project 600 (opgezet in 2000 op voorstel van Walter Cornelis LBC-NVK, nu ACV-Puls, en goedgekeurd door minister Vandenbroucke in 2000).

3.  Liquidatie HB05 verpleegkunde: moest de witte sector 'wit' blijven?

Wat de impact zal zijn van de nieuwe wetgeving op de instroom van VDAB-kandidaten, project 600 en de brugstudenten is niet duidelijk en nog niet in te schatten. Het VDAB-project in 1992 opgestart door toenmalig directeur van de HBO5 Brugge, zoals het project 600, ontwikkeld door Walter Cornelis en het toenmalige LBC-NVK en het brugproject (van verpleegkunde A2 naar A1 voor werkenden in de zorg) was het structurele antwoord om talenten en potentieel van jongeren die door het waterval systeem van het onderwijs niet ontwikkeld waren, langs het 'zalmprincipe' uitzicht te geven op een kwalitatieve job in de zorg. De beslissing tot het reduceren van de HB05-verpleegkunde tot een enkel in België relevante functie van 'basisverpleegkundige', zonder te leiden tot de internationaal erkende verpleegkundige beroepstitel, moet, ook door de politieke vertegenwoordigers in hun beslissing en in de toekomst onder ogen genomen worden. Het is allicht te vergezocht dat de witte suprematie ook hier haar slachtoffers maakt door een opleiding af te snijden die meer en meer voor studerenden en volwassenen met migratieachtergrond, voor instroom hadden kunnen zorgen. De beslissing om de HBO5 af te schaffen is in dat perspectief een (extreem) rechtse maatregel die de de witte sector wit houdt met als motief, liever in de str*** dan gezond? Zoals het Neanderthalersyndroom, liever uitsterven dan in een diverse samenleving de toekomst verzekeren. En waar bleef/blijven de 'witte woede' (1885-2005) en de vakbonden in deze degeneratie van het zorgpersoneel? En de partij van de arbeiders en werknemers, die de commissievoorzitter leveren voor deze nooit geziene destabilisatie van het toeleveren van voldoende kwalitatief zorgpersoneel?

4. Enkele verdere observaties en overwegingen bij het opdoeken van de HBO5 verpleegkunde

4.1. Zal de voorzitster van de Commissie gezondheid, Sofie Merckx van de PVDA/PTB degene zijn die het verpleegkundig beroep ten grave gedragen heeft?
4.2. Het omgekeerde HR-beleid van de ziekenhuizen en de verdwazing van de beroepsorganisatie bachelors-verpleegkunde: in plaats van, zoals de vakbonden in 2000 de lager gekwalificeerden up te graden naar kwalitatieve jobs en de niet-gekwalificeerden langs de sociale maribel op te leiden tot logistiek assistent in de ziekenhuizen en tot polyvalente medewerkers in de zorg, gaat het beleid nu over tot een degradatie van het opgeleide personeel tot verpleeghulp/verpleegassistent met inbegrip van de liquidatie van hun opleiding, de HBO5. Hetzelfde heeft zich reeds afgespeeld met de degradatie van de autonoom werkende verzorgende tot zorgkunige. Was dit al de voorbode voor een verdere neergang van de de zorg en het verder sluiten van ziekenhuisafdelingen, onder leiding van de unieke, zichzelf opschalende en allicht ook beter betaalde 'verpleegkundige verantwoordelijke voor de zorg'?
4.3. En welk zal het barema zijn voor de nieuwe fantoom 'verpleegkundige', die ten onrechte de titel 'basisverpleegkundige' zal dragen die geen enkele waarde meer zal hebben voor tewerkstelling als verpleegkundige in het buitenland.
4.4. En wat met de beroepsorganisatie van de HBO5? Correctie: het betreft niet de HBOV maar de BEFEZO - zorgkundigen. Het is cynisch (of bedoeld?) dat dezelfde persoon die verantwoordelijk was voor de weliswaar mislukte (met dank aan Walter Cornelis) liquidatie van de toenmalige A2-verpleegkundige, 25 jaar geleden, nu aan het hoofd staat van de beroepsorganisatie BEFEZO van zorgkundigen die akkoord gegaan is met de degradatie van de volwaardige beroepstitel van verpleegkundige HBO5 tot de nietszeggende en ten onrechte betitelde 'basisverpleegkundige', die enkel binnen België nog als verpleeghulp of -assistent kan functioneren. Het is het grote bedrog en misleiding van elke toekomstige student, zij-instromer of volwassene die als generatiestudent, VDAB student of als werknemer in de sector langs project 600 zich de verpleegtitel kon eigen maken tot het schooljaar 2022/2023, maar vanaf 2023/2024 het perspectief om verpleegkundige te worden, definitief moet laten varen.
4.5. Zal een 'linkse coalitie nodig zijn om deze evolutie terug te draaien en vanaf het schooljaar 2024/2025 de toegang tot het verpleegkundig beroep, met enkele aanpassingen aan de opleiding, opnieuw in te stellen en voor de toekomst te verzekeren. Of zal men massaal buitenlandse 'verpleegkundigen' moeten opleiden, screenen en inschakelen in de zorg naast de gedeclasseerde 'verpleegassistenten' ook al dragen ze de Belgische' titel 'basisverpleegkundige'?

5. Aantal verpleegkundigen naar niveau 1980-2023. basisverpleegkunde 1ste jaar 23/24

6. Evolutietabel aantalen en % verpleegstudenten naar niveau, onderscheiden naar reguliere studenten, VDAB-studenten en project 600 (*).

Als de instroom eerstejaars in 2023/2024 voor 'basisverpleegkundige' onderscheiden wordt naar kanaal, dwz VDAB, project 600 en de 'gewone' studenten (regulier in de tabel) dan is vooral het afhaken bij de gewone studenten opvallend, nl -40%, terwijl de allicht laatijdiger geïnformeerde VDAB en Project 600 instromers met -8% hiervan afwijken. Dat mag de ogen niet blind maken voor de instorting van de instroom bij de VDAB wegens het verminderend aantal werklozen. Daartegenover staat dat de daling van de instroom bij bachelor verpleegkunde (-408 in 21/22 en -664 in 22/23) wegens het invoeren van een 4de jaar, omgezet is, mede door de liquidatie van de HBO5 verpleegkunde, in een stijging met 687 in 23/24. Niet voldoende echter om de vermindering van het eerste jaar 'basisverpleegkundige' op te vangen, die trouwens geen verpleegkundige meer zullen worden. De minister, parlementairen en elkeen die bekommerd is om de zorg zal de evolutie van deze cijfers in de toekomst met argusogen volgen. Alleen zal npdata stoppen met deze updates omdat de instroom in het verpleegkundig beroep geamputeerd is voor de HBO5 en het geen zin meer heeft om een fantoom-statistiek bij te houden. Als de HBO5 opnieuw tot de titel verpleegkunde leidt mag men altijd een seintje geven.

5. % aandeel van de onderscheiden instroom door VDAB, project 600 en de gewone reguliere verpleegstudent (basisverpleegkundige 23/24)

Het aandeel van de instroom verpleegkunde was aanzienlijk, ook al is dit voor de VDAB sterk terug gevallen omwille van de economische heropleving en is het project 600 weliswaar een belangrijke valorisatie voor in de zorg tewerkgesteld personeel met in aantal een beperkt impact. Door het afsnijden van de toegangsweg tot het verpleegkundig beroep van de HBO5 en de opschaling van bachelor verpleegkunde, na de verlenging tot vier jaar wordt ook de toekomst van beide instroomkanalen ter zeerste gediscrediteerd, hetgeen ook uit onderstaande tabel blijkt

7. Enkele visualiseringen langs de gekende sets grafieken

7.1. Evolutie 1ste jaars, totaal, % HBO5 in aantal en % op de 18 jarigen

Ook het totaal bachelorstudenten is dalend, mede door de overschakeling naar een vierjarige opleiding die uiteraard zorgt voor een vertraging van het op de markt komen van de afgestudeerden. Daar bovenop komt nu de liquidatie van een belangrijk instroomkanaal van verpleegkundigen, het cynische politiek besliste scenario voor een collaps van de zorg?

7.2. Onderscheid instroom langs VDAB (werkzoekenden), project 600 en de gewone studenten

De 'instorting' instroom 'gewone' studenten
na invoering 'fantoom' basisverpleegkundige

8. Slotoverweging zoals reeds in 2020/2021 gepubliceerd

Degradatie HBO5-verpleegkunde, een lang verhaal

Instroom in het beroep vanuit de VDAB en het project 600 is vooral terug te vinden bij de HBO5. Door deze toegang af te sluiten zal de impact vooral voelbaar zijn in het volwassenenonderwijs en in wat Guy Tegenbos (DS) het zalmprincipe noemde, het terugklimmen naar boven voor wie het onderwijswatervalsysteem de kwalificatiemogelijkheden beknotte.

De decennialange aversie van de beroepsverenigingen verpleegkunde en de verpleeglobby's tav een beroepsgroep die momenteel nog altijd instaat voor 40% van de verpleegkundige zorg, heeft blijkbaar getriomfeerd, nadat in 1990 de champagne al werd gedronken omdat LBC-NVK, niet gemandateerd akkoord was met vervanging van de toenmalige HBO5 door een verpleegassistent. Walter Cornelis heeft daar toen een stokje voor kunnen steken.

Laten de vakbonden opnieuw van zich horen en behoeden ze aldus Vlaanderen voor een niet meer te vermijden langdurig tekort aan verpleegkundigen. Evenzeer om de devaluatie en miskenning van 40% van het huidig verpleegkundig personeel te voorkomen. Kan men met een streep de opleiding die al vijftig jaar verpleegkundigen genereert naar de vuilbak verwijzen? Zal daarbij deze kwalitatieve ontwaarding voor hen financiële gevolgen hebben en zullen er inkomensverschillen komen tussen de oude HBO5 en de nieuwe gedevalueerde instroom. En zal de aantrek van het verpleegkundig beroep met inbegrip van het opbreken van de toegang voor HB05-studenten, ook voor bachelors, geen nekslag krijgen. Wat zal de impact zijn van de groeiende tekorten op de arbeidsmarkt die zich in meerdere studierichtingen zullen doorzetten en voor grotere 'concurrentie' zullen zorgen.

En zal, zoals voor de mijnen na WO2, immigratie een uitweg moeten bieden met grote wervingscampagnes in het buitenland.

Of zullen uiteindelijk de kledijcodes aangepast worden en moslima's zowel in opleiding als tewerkstelling in grotere mate ingeschakeld en toegelaten worden tot het maatschappelijke leven zoals in de grote meerderheid van de landen, waar religie geen voorwerp van discriminatie in het burgerleven meer vormt. Welke politieke partij zal zich hier sterk voor maken en zich meteen, in het vooruitzicht van de komende verkiezingen, versterken? Wie tranen plengt over huidige of toekomstige tekorten verpleeg- en zorgpersoneel moet eerst in de eigen exclusie en in wezen racistische gedachtegang kijken.

Voor verdere toelichting en documentatie, zie info@npdata.be.

Met vriendelijke groeten,

Jan Hertogen, socioloog
0487 335 552

Wie geen berichten meer wenst te ontvangen kan dit langs een Re melden met opgave "Uitschrijven".