BuG 423 – Bericht uit het Gewisse – 23 mei 2019
    
BuG 423 on-line      Print     Tablet, Smartphone (9p)

Voorschrift: "De Wever heeft gesproken over 'nationaliteiten'
die geviseerd moesten worden om uitgezet te worden met  'Air
Francken", zo stelde Walter Zinzen in het te laatavondpro-
gramma op de VRT. "Hij had het toen niet over de drugsmaffia,
pooiers of andere criminelen. En moest het zo zijn dan moes-
ten die al lang opgepakt zijn met respect voor de wet". "Er wordt
vergoelijkend over gedaan door media en politiek in Vlaande-
ren" merkte Van Cauwelaert op. "En vooral ook het gelach van
de zaal en dat Rechts Extreem-rechts hier garen bij zou
spinnen was ronduit beangstigend", besloot Walter Zinzen.

Slechts 1 op 10 EU-ers schrijft zich in voor Europese-, enkel
1 op 10 Belgen in het Buitenland voor de Kamerverkiezingen

18,6% potentieel stemplichtige Belgen en 24,5% potentieel
stemplichtige Belgen en EU-ers zijn niet vertegenwoordigd.
 
Wat met de 379.169 Blanco/Ongeldige stemmers, 754.531
Niet-uitgebrachte stemmen, de 445.168 niet ingeschreven
Belgen in het buitenland en 687.288 niet ingeschreven EU-ers?
Hoe dit democratisch deficit wegwerken, hoe te remediëren?

1. Bron: De door Binnenlandse zaken gepubliceerde inschrijvingstabellen per gemeente voor de verkiezingen 2019. Misschien hebben wij het gemist maar vooralsnog heeft dit interessante en voor iedereen toegankelijke materiaal nog niet de media-aandacht gekregen die het verdient.

2. Vraagstelling

Wat is het democratisch gehalte van de verkiezingen 2019 wanneer in de beschikbare cijfers van inschrijving EU-inwoners voor de Europese verkiezingen, de inschrijving van Belgen in het buitenland en de voorzienbare Blanco/Ongeldige en vooral de niet-Uitgebrachte stemplichtige stemmen onder ogen genomen worden. Aan de inschrijving vooraf (tot 28/02/2019) is niets meer te doen, aan het effectief naar de stembus gaan of een mandaat geven wel.

3. Slechts 1 op 10 EU-inwoners schreef zich in

Voortgaande op de officiële cijfers kan een gemeentekaartje opgemaakt met het % EU-inwoners die stemgerechtigd zijn en van het % per gemeente die zich ingeschreven hebben voor de Europese verkiezingen. Het zijn interactieve kaartjes zodat bij aanklikken van een gemeente het % (in decimalen) in een apart kadertje verschijnt.

Van de 760.533 EU-stemgerechtigden voor de Europese Verkiezingen in België hebben er zich 73.251 ingeschreven, of 9,6%, dat is minder dan 1 op 10.

3.1. % Stemgerechtigde EU-inwoners per gemeente (het potentieel): 760.533 EU-inwoners in België

Potentiele EU-kiezers per gemeente

Vooral in de grensgemeenten, Brussel en haar rand, Antwerpen Gent en de oude mijngemeenten in Limburg vinden we EU-onderdanen terug.

3.2. % ingeschreven EU-kiezers per gemeente, gemiddeld 9,6%

% effectieve inschrijving per gemeente - Waar is campagne gevoerd? Op het kaartje klikken voor de interactieve toepassing: op en gemeente klikken en het % (in decimalen) verschijnt in een apart kadertje.

In de Vlaamse en ook de Duitstalige gemeenschap ligt het % inschrijvingen voor de Europese verkiezingen laag in vergelijking met het Waalse Gewest, ook Brussel springt er niet bovenuit, ook al wonen er veel EU-ers. In Wallonië zijn het de Franse enclaves en het oude industriële bekken, met vooral de Italianen die blijkbaar aan hun Europese stem vasthouden.

3.3. Nationaliteit ingeschreven kiezers en % per nationaliteit

Rangorde volgens % inschrijvingen als EU-kiezer.

De Oost-Europese landen zitten, met Slowakije vooraan in de onderste helft. Nederland en Zweden komen dan weer onderaan de West-Europese landen wat deelname aan de EU-verkiezingen betreft. Ierland, Luxemburg en Duitsland trekken de kop.

Vraag blijft toch waarom deze EU-burgers zelf en de partijen meer dan 690.000 valabele stemmen laten liggen voor het het Europese project?

4. Maar 1 op 10 Belgen in het buitenland brengt z'n stem uit

Het gaat van kwaad naar erger bij het aantal inschrijvingen van Belgen voor de federale en de Europese verkiezingen 2019. Voor de Gewest-verkiezingen zijn ze al uitgesloten, - waarom? - en de administratieve complicaties zijn blijkbaar van die aard dat, ofwel de brieven niet toekomen, of de procedures niet op punt staan. Een naast familielid is er alleszins niet in geslaagd zich in te schrijven alhoewel het haar uitdrukkelijke bedoeling was.

Het tijdschrift MO* becijferde in 2014 dat 381.452 Belgen geregistreerd zijn op consulaire posten in het buitenland. Niet alle buitenlandse Belgen laten zich overigens inschrijven. Naar schatting een half miljoen landgenoten wonen in den vreemde. Dat is een slordige één op twintig Belgen, zeg maar: "een elfde provincie".

Maar hoeveel zijn er wel in geslaagd zich in te schrijven voor de verkiezingen in 2019 en aan welke gemeenten zijn ze 'aangehecht'?

Slechts 54.832 van het half miljoen in het buitenland verbijvende Belgen hebben zich ingeschreven om deel te nemen aan de verkiezingen 2019 in België. Samen met 7.989.802 in België verblijvende stemplichtige Belgen vormen zij het kiespotentieel van 8.044.634 voor de kamerverkiezingen 2019. Hoe zijn zij verdeeld per gemeente, als % van het aantal kiesplichtigen. Dat wordt in volgend interactief gemeentekaartje duidelijk.

De in het buitenland verblijvende ingeschreven Belgen voor de verkiezingen 2018 zijn terug te vinden op een as van Antwerpen tot Luxemburg, over Brusel en Namen, de Technologie of nieuwe bedrijvenas. Ook in het buitenland residerende Belgen uit de Oost-kantons en Gent en het Westen van de provincie Luxemburg en Henegouwen kleuren iets sterker naar het rode. Er zijn geen gegevens beschikbaar over de verdeling van Belgen in het buitenland en de gemeenten van waaruit ze vertokken zijn, zodat niet kan nagaan hoeveel % van hen zich inschreven voor de veriezingen.

Een vereenvoudiging van de procedures en vooral ook de mogelijkheid om langs internet te stemmen (met het aanmeldingstoken bv of de itsmeprocedure zou het democratisch gehalte van de kiesverrichtingen met een factor 10 doen stijgen voor de Belgen. Als Turkije er in slaagt om een hoge deelname te verkrijgen van Turken in het buitenland aan binnenlandse verkiezingen, mag het voor België toch geen probleem zijn? Of is het, zoals in het artikel van MO geopperd wordt, dat men geen 'buitenlandse' bemoeienissen wil, ook niet van Belgen in het buitenland.

5. Hoe brengen de 54.832 ingeschreven Belgen hun stem uit?

56,4% van de Belgen met buitenlandse domicile brengt zijn stem uit langs brieft, 25,1% gaat zelf stemmen in de consulaire post waar ze ingeschreven zijn.

6. De non-stem: Blanco/Ongeldig en Niet-uitgebracht.

Zoals ook uit het VRT-programma bleek is het van belang onderscheid te maken tussen diegenen die zich naar het stemhokje verplaatsen en een Blanco of Ongeldige stem uitbrengen, en diegenen die thuisblijven en hun stem niet uitbrengen. Deze groep die niet aan de kiesplicht voldoet stelt een onwettige handeling, in tegenstelling tot de eerste die langs het niet-uitbrengen van een stem in het kieshokje of door op een ongeldige manier te stemmen een protest laat horen. De tweede groep blijft thuis en kan daarvoor een boete krijgen, die evenwel niet of maar in beperkte mate wordt opgelegd. Misschien kan het consequent opleggen van een boete het democratisch gehalte van de verkiezingen opkrikken?

De %ges van de Blanco/Ongeldige en de Niet-Uitgebrachte stemmen zijn gekend uit de gemeenteraadsverkiezingen in 2018:

De gegevens zijn overgenomen van Filip De Maesschalck en besproken in vorige BuG 422 on-line. Vooral in het Brusselse gewest ligt het % niet-Uitgebrachte stemmen hoog, aanzienlijk hoger dan in Wallonië en het Vlaams gewest. Daarentegen wordt in Brussel met 5,0% en het Vlaams gewest met 4,7% op een gelijke wijze Blanco of Ongeldig gestemd. In Wallonië is dit 6,7%.

Als deze %ges toegepast worden op de effectief stemplichtige kiezers voor de kamer van volksvertegenwoordigers in België 26/05/2019 dan gaat het om volgende aantallen:

Bij gelijke Blanco, Ongeldig en Niet-uitgebrachte stemmen in 2019 als bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018, gaat het om 1.133.701 stemplichtigen die geen keuze  maken in het voorliggende politieke landschap, dat is 14,1% van het stempotentiel. Als hierbij de Niet-ingeschreven Belgen in het Buitenland bijgeteld worden gaat het 18,6% van het potentieel Belgische kiesgerechtigden, zie hieronder.

7. % Niet-vertegenwoordigd in de Uitslag Kamer en Europa

7.1. 18,6% potentieel stemplichtigen niet vertegenwoordigd in Kamer

Alles op een rijtje gezet, dus zonder rekening te houden met de sowieso niet vertegenwoordigde 'vreemdelingenstem' in de kamer van Volksvertegenwoordigers (ze behoren niet tot het 'volk' in het postmodernistische, identitaire of door het nationalisme gedetermineerde debat) is 18,6% van de potentieel stemplichtige Belgische bevolking niet vertegenwoordigd in het parlement. En dat heeft drie redenen:

1. De Belgen in het buitenland waarvan maar 1 op 10 de kaap van de inschrijving heeft gerond, zie punt 4 in de tabel.
2. De Blanco en Ongeldige stemmen,
3. De Niet-uitgebrachte stem, zie punt  6 hieronder.

Op een potentieel van 8.489.802 rechtsgeldige stemmen (punt 8) zijn er dus 1.578.868 niet gerepresenteerd in de kamer van Volksvertegenwoordigers, of 18,6%, bijna 1 op 5.

Remediering: Effectief opleggen van een boete bij het niet uitbrengen van de stem en het faciliteren, door het uitbrengen van een stem langs internet, voor de Belgen die in het buitenland wonen.

7.2. 24,5% potentieel stemplichtigen niet vertegenwoordigd in Europa

Wanneer enkel gekeken wordt naar het potentieel stemplichtige Belgen die in België of in het buitenland wonen en langs inschrijving stemplichtig kunnen worden alsmede naar de EU-onderdanen die mits inschrijving stemplichtig worden, dan is 24,5% van hen niet vertegenwoordigd in het Europese parlement, zegge en schrijve, 1 op 4.

De redenen zijn dezelfde als hierboven aangehaald samen met het feit dat maar 1 op de 10 EU-onderdanen de stap zet om zich in te schrijven voor stemplicht bij de Europese verkiezing. In feite is het niet-inschrijven een protest tegen zo iets evident als een automatische inschrijving als inwoner van de Europese Unie voor de Europese verkiezingen.

Remediëring: Zoals hierboven aangehaald samen met de automatische inschrijving van EU-onderdanen voor de Europese verkiezingen.

8. Door dit democratisch deficit worden ook kinderen niet vertegenwoordigd

Niet alleen deze individuele personen maar ook hun kinderen van -18 jaar zijn niet vertegenwoordigd in de verschillende parlementen. Gemiddeld is 15 tot 20% van een bevolking, door alle nationaliteiten heen minder dan 18 jaar, dus niet stemgerechtigd. Door het niet gaan stemmen van volwassenen, ouders, vaders en moeders wordt ook de stem en het belang van deze kinderen niet gehoord. Het maakt het democratisch deficit alleen maar groter en de roep om verandering luider.

Naschrift 1: "Hoe men van een fact een non-fact maakt: 3.053 van de 21.571 werknemers op de Luchthaven van Zaventem wonen in Brussel, dat is 14,1% terwijl in Brussel maar 11% van de bevolking op arbeidsleeftijd woont. Maar Brussel is 'ondervertegenwoordigd'" zo concludeert DS op 22/05/2019, terwijl de Brusselaars hier toch 'oververtegenwoordigd' zijn.
Naschrift 2: "Wat doet dat personeel van de mutualiteiten" dixit De Block. Een loze verdachtmaking omdat de 'bestuurskosten' van de mutualiteiten maar 3,5% van de beheerde bedragen vormen. Voor de uitbetaling van de werkloosheid is dat 2,5% en voor de bestuurskosten van de Sociale Fondsen in de Non-Profitsectoren is dit zelfs maar 0,75%, terwijl ondermeer langs de Sociale Maribel tienduizenden jobs toegevoegd worden in de sector. Welk alternatief willen Open-VLD en N-VA? Deze basismaatschappelijke functies toebedelen aan de verzekerings- en private sector? Maar daar bedragen de 'beheers- en bestuurskosten' minstens 15%, dwz meer dan het vijfvoudige en deze vloeien in hoofdzaak terug naar de aandeelhouders van deze 'verenigingen met winstoogmerk'.
Naschrift 3: Het aantal vakbondsleden, met een kleine dip wegens doorschuiven van werklozen naar leefloon en de babyboomers op pensioen, is al jaren stabiel volgens recent onderzoek, 3,4 miljoen leden, die langs de CAO's en de Paritaire Comités  voor een grote stabiliteit zorgen in de samenleving. Hopelijk vinden deze 3,4 miljoen gesyndiceerden de goede weg om hun 'stabiliteit en zekerheid' ook politiek veilig te stellen.

Jan Hertogen, socioloog