BuG 402 – Bericht uit het Gewisse – 4 oktober 2018
   
BuG 402 on-line                                     Printversie (5p)

Sociale gemeente 2018 Vlaams gewest - 4. Evaluatie

Vlaamse Gemeenten volgens Evaluatie van burgers
overeenkomstig de driejaarlijkse Vlaamse survey

Tabel Sociale Gemeente 2018 - 4. Evaluatie

01/10/2018 - Uitdagingen         
02/10/2018 - Realisaties          
03/10/2018 - Participatie           
04/10/2018 - Evaluatie              
05/10/2018 - Tevredenheid       
05/10/2018 - Totaal resultaat    

Rangschikking Evaluatie

Rangschikking na 4 invalshoeken

Uitdagingen, Realisaties,
Participatie en Evaluatie

Hamvraag is: welke gemeenten handhaven zich aan de kop
als de evaluatie door de burgers van het gemeentelijk be-
leid mee in rekening wordt gebracht? Dat zijn harde noten
om te kraken in tijden van perceptie en mediatieke claims.
 Steden en gemeenten met grote uitdagingen beantwoorden er
 niet altijd aan en worden in de evaluatie, en zoals we zullen zien
in de tevredenheid van de burgers, soms genadeloos afge-
straft, maar er zijn uitzonderingen. Die zijn dan alleszins
de moeite waard om hun beleid van naderbij te bekijken. Zo
wordt Gent echt slecht geëvalueerd (286ste plaats) maar
handhaven ze zich toch, dank zij de grote uitdagingen, op de
4de plaats. Mechelen, Genk en Brugge maken zich klaar
voor de eindstrijd, samen met enkele kleinere gemeenten en
ook sommige centrumgemeenten komen op de wip te staan.

Interessant om na te gaan is ook welke 20 gemeenten het minst goed uit deze evaluatie komen:

308. Geraardsbergen
307. Ninove
306. Zelzate
305. Turnhout
304. Tienen
303. Boom
302. Zele
301. Willebroek
302. Houthalen-Helchteren
301. Asse
300. Temse
299. Denderleeuw
289. Maasmechelen
288. Vilvoorde
287. Antwerpen
286. Landen
285. Ronse
284. Halle
283. Leopoldsburg
282. Tongeren

Toch wel enkele opvallende gemeenten is deze lijst. Voor een volledige lijst in opgaande of neergande volgorde, zie de tabel Sociale Gemeente 2018 - 4. Evaluatie. Men kan dan ook zien welke de rangschikking is op de andere elementen en op alle invalshoeken samen. Uiteraard kan ook per parameter nagegaan welke het klassement is van een gemeente.
 
Methodologische toelichting

Welke gemeente staat voor de grootste (sociale) uitdagingen, legt de beste realisaties voor, heeft de grootste participatie van de burgers, wordt het best door hen geëvalueerd en waar is men het meest tevreden? Samengenomen kan men het misschien de meest sociale gemeente noemen, waar dus enerzijds mensen met grote sociale behoeften verkiezen te wonen (de uitdagingen) en waar anderzijds een beleid gevoerd wordt dat hier de betere realisaties kan voorleggen en waar burgers op diverse wijzen aan het beleid en het leven in de gemeente participeren. Tenslotte geeft de kwalitatief hoogstaande wetenschappelijke survey van de Vlaamse regering de nodige elementen voor een evaluatie van het gemeentelijk beleid en voor de mate van tevredenheid over het leven in de gemeente, hetgeen uiteraard ruimer is dan beleid en van diverse andere (omgevings)factoren afhankelijk is. Samengevoegd geven deze 144 parameters een indicatie van (sociale) gemeente 2018.

Door deze invalshoeken naast mekaar te zetten, met telkens een eigen score en een totaalscore ontstaat een groter evenwicht in de beoordeling en rangschikking dan nu door de meeste media gebruikt wordt. Zulk een opzet is per definitie onvolledig en altijd stof voor discussie.  Maar door alle gebruikte parameters, er zijn er 144, duidelijk aan te geven en te omschrijven ziet men meteen waar het resultaat op slaat en waar het voor staat.

1. Voor elke parameter/meetstok worden de gemeenten gerangschikt van hoogste score/waarde tot de laagste. De rangschikking van gemeenten van 1 tot 308 is meteen de waarde die voor de deel- en totaalberekening meegenomen wordt. Een gemeente die voor alle parameters op de 1ste plaats eindigt heeft de totaalscore 144x1=144, een gemeente die overal op de laatste plaats eindigt 144x308=44.352. De eindscores van alle gemeenten liggen dus ergens tussen deze begin en eindwaarde.

2. Om de rangorde van een gemeente op een parameter te berekenen wordt voortgegaan op de laatst gekende gegevens, en dit telkens omgerekend in een % op de bevolking of het relevante basisaantal (ouderen bv, of de bevolking op arbeidsleeftijd, enz.). Voor de gegevens wordt het jaartal van gegevensverzameling en de bron aangegeven.

3. Voor een aantal parameters is voortgegaan op de driejaarlijkse survey die door de Vlaamse overheid nog recent is uitgevoerd. Voor de opmaak van de rangschikking is de antwoordmogelijkheid 'neutraal' bij de niet-antwoorders en geen menig geplaatst. Het % van een gemeente wordt dus berekend op het aantal ja en nee, dwz de dichotome antwoorden. Ben je tevreden over het wonen in je gemeente had 5 antwoordmogelijkheden: geen mening, geen antwoord, onjuist, neutraal, juist. 'Neutraal' is volgens ons 'geen mening' en wordt bij deze groep gevoegd. Meer in het algemeen is een opinie of standpunt geen 'gradueel' gegeven en kan in feite niet op een schaal uitgezet, zoals in nogal wat onderzoeken toch gebeurt. Grote wijzigingen in de rangorde van gemeenten heeft dit niet tot gevolg maar het maakt deze toch exacter.

4. Voor sommige parameters is enkel de aanwezigheid of de afwezigheid het rangschikkingscriterium, bv het al of niet aanwezig zijn van een Cyriel Verschaevestraat of de erkenning als Fairtrade gemeente, of een gemeente met een Uit Pas. Voorzover de datum bekend is van toetreding, bv als Fairtraidegemeente, wordt op deze basis een rangschikking opgemaakt. Gemeenten zonder Fairtraidecontract krijgen allen de score 308. Gemeenten met een Femma of VIVA-SWV afdeling (Christelijke en Socialistische vrouwenbeweging) krijgen allen de score 1, de andere gemeenten de score 151, dwz het aantal Femma-gemeenten+1. Door het hoge aantal parameters wordt een specifieke score op 1 parameter verdund tot 1/144ste, en zal dit nooit de eindrangschikking ten gronde beïnvloeden.

5. Alle gegevens zijn te exploreren in een exceltabel, dwz men kan voor elke parameter alle gemeenten zelf rangschikken door een klik op de kolomhoofding en de aanduiding op- of neergaand. In de bespreking gaan we niet verder in op de deelscores per parameter, alhoewel dit erg interessant is, bv voor het aantal inwoners met migratieachtergrond uit de oude Belgische kolonies.

6. Men kan ook een gemeente selecteren langs de kolomtitel en dan op de horizontale lijn nagaan welke de rangschikking is op elk van de 42 paramaters, en hoe de gemeente dan komt aan de totaalscore, die dan gedeeld wordt door het aantal parameters om de gemiddelde score te berekenen, die als basis dient voor de rangschikking op de invalshoek Uitdagingen.

7. Zoals aangekondigd worden gedurende vijf dagen de gemeenten volgens elk uitgangspunt gerangschikt, te beginnen met de Uitdagingen. De tweede dag volgens de Realisaties en de voorlopige rangschikking na twee uitgangspunten. De 3de dag volgens de Participatie van de burger, met opnieuw de voorlopige rangschikking; de 4de dag volgens de Evaluatie door de burger met de rangschikking na 4 invalshoeken en de vijfde dag, vrijdag 5 oktober, volgens de Tevredenheid van de burgers in de gemeente samen met de eindrangschikking voor alle 144 parameters.

4de invalshoek: Evaluatie - 21 parameters

De vragen in de survey zijn punctueel en hard, de antwoorden en positionering van de bevolking evenzeer. Ook het kritisch potentieel van een bevolking behoort tot het sociale amalgaam, en legt mee het gewicht op de rangschikking van gemeenten in deze opzet van sociale gemeente in het Vlaamse gewest. Het was de vraag welke parameters worden uit de survey konden gehaald worden voor een evaluatie. Hierbij is het onderscheid met de vraagstelling naar tevredenheid het criterium geweest. Tevredenheid heeft een meer 'emotionele' dimensie en neemt ook de context mee die gemeenten aan hun inwoners toe bieden en die zelf onderdeel is van ruimere contexten. Bv of het 'groene' gemeenten zijn versus stedelijke gemeenten.
    

De vraagstelling voor de punten van Hinder in de gemeente had drie antwoordmogelijkheden: Nooit of zelden, Af en toe en Vaak of altijd. Voor de rangschikking van gemeenten baseren we ons op het antwoord Nooit of zelden, hoe meer % dit antwoord gaven hoe beter de rangschikking, het is trouwens de categorie die het meest werd aangegeven. Bij andere antwoordcategorieën waar een antwoordmogelijkheid neutraal werd voorgelegd naast eens en oneens, juist of onjuist, weinig of veel werden de neutrale antwoorden beschouwd als geen antwoord of geen mening. Zij vielen dus uit de noemer weg zodat de percentages enkel op de elkaar uitsluitende antwoorden werden berekend zoals bij Fier op de gemeente, vertrouwen in het gemeentebestuur, in de politie..

1. Rangschikking volgens % nooit of zelden hinder van geurhinder
2. Rangschikking volgens % nooit of zelden hinder van hondenpoep
3. Rangschikking volgens % nooit of zelden hinder van trillingen
4. Rangschikking volgens % nooit of zelden hinder van sluikstorten
5. Rangschikking volgens % nooit of zelden hinder van ongedierte
6. Rangschikking volgens % nooit of zelden hinder van zwerfvuil
7. Rangschikking volgens % nooit of zelden hinder van geurhinder
8. Rangschikking volgens % eens met voldoende informatie over gemeentelijke activiteiten
9. Rangschikking volgens % eens met voldoende informatie over gemeentelijke beslissingen
10 Rangschikking volgens % eens met voldoende informatie over nieuwe ingrepen van de gemeente
11. Rangschikking volgens % dat oneens dat er een teveel is aan andere culturen
12. Rangschikking volgens % dat nooit of zelden een onveiligheidsgevoel heeft in de gemeente
13. Rangschikking volgens % dat nooit of zelden lastig gevallen wordt op straat
14. Rangschikking volgens% dat geen buurthinder ervaart
15. Rangschikking volgens % dat vind dat de gemeente voldoende inspanning levert om bewoners te betrekken.
16. Rangschikking volgens% van de inwoners dat tevreden is met de manier waarop de gemeente omspringt met vragen van inwoners.
17. Rangschikking volgens % dat er plekken zijn die te mijden zijn in de buurt
18. Rangschikking volgens % dat er plekken zijn die te mijden zijn in de gemeente
19. Rangschikking volgens % dat vertrouwen heeft in het gemeentebestuur
20. Rangschikking volgens % dat vertrouwen heeft in de politie
21. Rangschikken volgens % dat vind dat er voldoende openbaar vervoer is

Bespreking: Evaluatie

Evaluatie is misschien een groot woord maar uit de survey hebben we deze vragen gepikt die een standpunt weergeven tav concrete aspecten van gemeentelijk beleid, het leven in de buurt, de wijze waarop de gemeente communiceert en omgaat met vragen van bewoners, de aanwezigheid van openbaar vervoer en het vertrouwen in politie en het gemeentebestuur.

Kleinere gemeenten, zonder grote Uitdagingen komen naar voor in deze lijst. Wie goed scoort op deze parameters voert een beleid dat de bevolking aanspreekt en tot een positieve evaluatie brengt. Geen enkele centrum- of grotere stad komt er in voor, en ze zijn alle in de tweede helft van de rangschikking te vinden.
In de tabel Sociale Gemeente 2018 - 4. Evaluatie kan men voor alle gemeenten de deelscore exploreren op elk uitgangspunt en de gecumuleerde rang, in onderstaande tabel geordend volgends de 4 invalshoeken samen.

Brugge is de enige die als grotere stad in de top 100 terechtkomt, voor Gent en Antwerpen is de evaluatie door de burgers extreem slecht. Antwerpen zakt terug tot de 14de plaats, maar ook Leuven, Hasselt en ook de 'koptrekkers' Mechelen en Gent zitten in de onderste helft van de gemeenten, dwz van een meer negatieve evaluatie. Het overschot op de Uitdagingen, Realisaties en Participatie is evenwel voldoende om zich nog bij de top 10 te handhaven. Toch opvallend dat Roeselare, Oostende, Blankenberge en Lier een slechte evaluatie van de burger meekrijgen. Interessant is zeker om in de tabel de sortering te doen op elk van de parameters.
 

Bespreking: Rangsching 4 invalshoeken samen (Uitdaging, Realisatie, Participatie en Evaluatie).

In bovenstaande tabel wordt de evolutie van de globele rangschikking na elke invalshoek duidelijk.

Opvallend is wel dat enkele kleinere gemeenten de kop boven water steken, dwz die meestal ook een meer dan gemiddelde Uitdaging hebben, goede realisatie en ook een goede evaluatie, zoals bv Edegem, Kalmthout, Mol, Bredene, Overpelt, Malle, Wijnegem. Koksijde, Schoten en Brasschaat doen ook mee als residentiële gemeenten die mede door kapitaalkrachtiger inwoners een goede evaluatie krijgen.

De tevredenheid zal allicht deze rangschikking nog ernstig dooreen schudden, dit ten nadele van gemeenten die voor grote uitdagingen staan, en daar niet altijd in de beste omstandigheden, ook in hun politieke samenstelling, aan tegemoet komen, of zijn er uitzonderingen?

01/10/2018 - Uitdagingen         
02/10/2018 - Realisaties          
03/10/2018 - Participatie         
04/10/2018 - Evaluatie             
05/10/2018 - Tevredenheid       
05/10/2018 - Totaal resultaat 

Jan Hertogen, socioloog