BuG 399 – Bericht uit het Gewisse – 1 oktober 2018
   
BuG 399 on-line                                  Printversie (5p)

Sociale gemeente 2018 in het Vlaamse gewest, stap 1:

Vlaamse Gemeenten volgens de grootste Uitdagingen,
de kiesuitslag kan bepalen of men er aan beantwoordt

Tabel Sociale Gemeente 2018 - 1. Uitdagingen
   

       
01/10/2018 - Uitdagingen        
02/10/2018 - Realisaties          
03/10/2018 - Participatie         
04/10/2018 - Evaluatie            
05/10/2018 - Tevredenheid      
05/10/2018 - Totaal resultaat    

Welke gemeente staat voor de grootste (sociale) uitdagingen, legt de beste realisaties voor, heeft de grootste participatie van de burgers, wordt het best door hen geëvalueerd en waar is men het meest tevreden? Samengenomen kan men het misschien de meest sociale gemeente noemen, waar dus enerzijds mensen met  grote sociale behoeften verkiezen te wonen (de uitdagingen) en waar anderzijds een beleid gevoerd wordt dat hier de betere realisaties kan voorleggen en waar burgers op diverse wijzen aan het beleid en het leven in de gemeente participeren. Tenslotte geeft de kwalitatief hoogstaande wetenschappelijke survey van de Vlaamse regering de nodige elementen voor een evaluatie van het gemeentelijk beleid en voor de mate van tevredenheid over het leven in de gemeente, hetgeen uiteraard ruimer is dan beleid en van diverse andere (omgevings)factoren afhankelijk is. Samengevoegd geven deze 144 parameters een indicatie van (sociale) gemeente 2018.

Door deze invalshoeken naast mekaar te zetten, met telkens een eigen score en een totaalscore ontstaat een groter evenwicht in de beoordeling en rangschikking dan nu door de meeste media gebruikt wordt. Zulk een opzet is per definitie onvolledig en altijd stof voor discussie.  Maar door alle gebruikte parameters, er zijn er 144, duidelijk aan te geven en te omschrijven ziet men meteen waar het resultaat op slaat en waar het voor staat.

1. Voor elke parameter/meetstok worden de gemeenten gerangschikt van hoogste score/waarde tot de laagste. De rangschikking van gemeenten van 1 tot 308 is meteen de waarde die voor de deel- en totaalberekening meegenomen wordt. Een gemeente die voor alle parameters op de 1ste plaats eindigt heeft de totaalscore 144x1=144, een gemeente die overal op de laatste plaats eindigt 144x308=44.352. De eindscores van alle gemeenten liggen dus ergens tussen deze begin en eindwaarde.

2. Om de rangorde van een gemeente op een parameter te berekenen wordt voortgegaan op de laatst gekende gegevens, en dit telkens omgerekend in een % op de bevolking of het relevante basisaantal (ouderen bv, of de bevolking op arbeidsleeftijd, enz.). Voor de gegevens wordt het jaartal van gegevensverzameling en de bron aangegeven.

3. Voor een aantal parameters is voortgegaan op de driejaarlijkse survey die door de Vlaamse overheid nog recent is uitgevoerd. Voor de opmaak van de rangschikking is de antwoordmogelijkheid 'neutraal' bij de niet-antwoorders en geen menig geplaatst. Het % van een gemeente wordt dus berekend op het aantal ja en nee, dwz de dichotome antwoorden. Ben je tevreden over het wonen in je gemeente had 5 antwoordmogelijkheden: geen mening, geen antwoord, onjuist, neutraal, juist. 'Neutraal' is volgens ons 'geen mening' en wordt bij deze groep gevoegd. Meer in het algemeen is een opinie of standpunt geen 'gradueel' gegeven en kan in feite niet op een schaal uitgezet, zoals in nogal wat onderzoeken toch gebeurt. Grote wijzigingen in de rangorde van gemeenten heeft dit niet tot gevolg maar het maakt deze toch exacter.

4. Voor sommige parameters is enkel de aanwezigheid of de afwezigheid het rangschikkingscriterium, bv het al of niet aanwezig zijn van een Cyriel Verschaevestraat of de erkenning als Fairtrade gemeente, of een gemeente met een Uit Pas. Voorzover de datum bekend is van toetreding, bv als Fairtraidegemeente, wordt op deze basis een rangschikking opgemaakt. Gemeenten zonder Fairtraidecontract krijgen allen de score 308. Gemeenten met een Femma of VIVA-SWV afdeling (Christelijke en Socialistische vrouwenbeweging) krijgen allen de score 1, de andere gemeenten de score 151, dwz het aantal Femma-gemeenten+1. Door het hoge aantal parameters wordt een specifieke score op 1 parameter verdund tot 1/144ste, en zal dit nooit de eindrangschikking ten gronde beïnvloeden.

5. Alle gegevens zijn te exploreren in een exceltabel, dwz men kan voor elke parameter alle gemeenten zelf rangschikken door een klik op de kolomhoofding en de aanduiding op- of neergaand. In de bespreking gaan we niet verder in op de deelscores per parameter, alhoewel dit erg interessant is, bv voor het aantal inwoners met migratieachtergrond uit de oude Belgische kolonies.

6. Men kan ook een gemeente selecteren langs de kolomtitel en dan op de horizontale lijn nagaan welke de rangschikking is op elk van de 42 paramaters, en hoe de gemeente dan komt aan de totaalscore, die dan gedeeld wordt door het aantal parameters om de gemiddelde score te berekenen, die als basis dient voor de rangschikking op de invalshoek Uitdagingen.

7. Zoals aangekondigd worden gedurende vijf dagen de gemeenten volgens elk uitgangspunt gerangschikt, te beginnen met de Uitdagingen. De tweede dag volgens de Realisaties en de voorlopige rangschikking na twee uitgangspunten. De 3de dag volgens de Participatie van de burger, met opnieuw de voorlopige rangschikking; de 4de dag volgens de Evaluatie door de burger met de rangschikking na 4 invalshoeken en de vijfde dag, vrijdag 5 oktober, volgens de Tevredenheid van de burgers in de gemeente samen met de eindrangschikking voor alle 144 parameters.

1. De uitdagingen - 43 parameters/meetstokken

Voor uitdagingen wordt de rangorde bepaald door wat het moeilijkste, het meest gecompliceerde, het meeste dient aangepakt of hersteld. Dat is niet altijd gemakkelijk te bepalen maar voor de meeste parameters wijst dat zichzelf uit. We overlopen alle parameters.

1. De mate van ontvolking, dwz bevolkingsafname,  tussen 1970 en 2000 is (nog altijd) een uitdaging omdat de politiek besliste migratie in de zestiger jaren vooral tot doel had langs de gezinshereniging de grotere steden en gemeenten te herbevolken.
2. De mate van bevolkingsaangroei van 2000 tot nu zorgt voor een divers aantal gemeenten voor een uitdaging om onderwijs, kinderopvang, samenleven hier op af te stemmen.
3.Het bevolkingsevolutie: 01/01/2018 tav 01/01/2015, met rangschikking van gemeenten volgens het % bevolkingsgroei versterkt de uitdaging waarvoor een gemeente staat. Deze bevolkingsgreoie is voor kleinere steden en landelijke gemeenten het antwoord op een recente bevolkingsafname en wordt door nieuwe migratie en verhuis van vreemdelingen ingevuld. Zoals in 1991 toen het Vlaams Blok zich verzette tegen deze bevolkingswissel, zien we nu hetzelfde fenomeen in bv Kempische gemeenten zoals Turnhout, Lier, Heist-op-den-Berg enz.
4. Overschot op de Generatiewisseling (meer 10-24 jarigen die de komende 15 jaar zullen instromen in de arbeidsmarkt dan 50-64-jarigen die uitstromen) geeft een druk op de jongerentewerkstelling en hoe groter de uitdaging, hoe groter evenwel het tekort in de generatiewisseling hoe groter de tewerkstellingskans.van jongeren.
5. Hoe lager het gemiddeld belastbaar inkomen per inwoner, hoe groter de uitdaging voor de gemeente in haar gemeentelijk beleid.
6. Hoe groter het % 75+ in de bevolking hoe groter de nood aan ouderenzorg in deze gemeenten in de toekomst.
7. Hoe groter het aantal erkende plaatsen in Woonzorgcentra en Assistentiewoningen, hoe groter de beleidsnoodzaak deze en de ouderen te integreren in de gemeente.
8. Gemiddelde ouderdom van de wooneenheden in de gemeente, hoe hoger de gemiddelde ouderdom hoe belangrijker het woningbeleid.
9. Hoe hoger het % gehuurde woningen, hoe meer het inkomen van huurders naar naar de woonbehoefte zal gaat. Het is tevens een maat voor de ongelijke verdeling van vermogen, dwz van onroerend goed en de sociale ongelijkheid die er mee samehangt.
10. Verhuis van vreemdelingen naar de gemeente, ook al is het saldo negatief (meer uit dan in). Hoe meer vreemdelingen naar een gemeente verhuizen, in % op de bevolking hoe beter een gemeente er zich in haar sociale dienstverlening, onderwijs, kinderopvang enz op moet voorzien.
11. Hetzelfde kan gezegd over het % Belgen dat naar een gemeente verhuist, ongeacht het aantal dat er weggaat. Het is vooral de wisseling in de bevolking door verhuis met name de nieuwe inwoners waar dient naar gekeken, ook al gaan er evenveel vreemdelingen of Belgen weg uit de gemeente.
12. De criminaliteitsgraad in de gemeente, dwz het aantal misdrijven per 100 inwoners. Hoe hoger de criminaliteitsgraad hoe belangrijker het veiligheidsbeleid en de aandacht voor het (on)veiligheidsgevoel.
13. De gemeenten worden ook gerangschikt volgens een aantal specifieke misdrijven, die samen de helft van de misdrijven uitmaken. Eerst volgens het aantal diefstallen en afpersing.
14. Vervolgens de misdrijven mbt de lichamelijke integriteit.
15. En tenslotte een rangschikking volgens de beschadigingen van eigendom. De registratie van onveiligheid en criminaliteit gebeurt op het lokale niveau, de opvolging ervan zal uiteindelijk ook op het lokale niveau zichtbaar moeten worden.
16. Het % vreemdelingen dat stemrecht heeft stelt de gemeente voor de uitdaging om vreemdelingen te bewegen zich in te schrijven voor de lokale verkiezingen en het stemrecht om te zetten in stemplicht.
17. Hoe meer asielvragers in het wachtregister, in % van de bevolking, hoe sterker de betrokkenheid van een gemeente in de opvang ervan,  zowel in collectieve opvang, LOI's als de vrij gekozen verblijfplaats door een asielvrager.
18. Het aantal asielvragers dat zelf een verblijfplaats kiest los van de collectieve en door Fedasil gecoördineerde asielopvang. Dit zijn asielvragers die met eigen middelen hun beslissing afwachten, dus geen kost vormen voor de overheid maar die wel onderwijs volgen, een sociaal leven hebben en zo ook een uitdaging vormen voor het gemeentelijk beleid.
19. Hoe hoger de Werkzaamheidsgraad, hoe groter de inkomenszekerheid van inwoners in een gemeente. Eerst gemeten bij de mannen, dit is het % van de mannen tussen 15 en 64 jaar dat als werknemer of zelfstandige actief is, binnen of buiten de gemeente.
20. Werkzaamheidsgraad, gemeten bij de vrouwen.
21. Rangschikking van de gemeenten volgens % Leefloners bij de vluchtelingen
22. Rangschikking gemeenten volgens % Leeftoners bij studenten
23. Rangschikking gemeenten volgens % Leefloners bij andere bevolkingsgroepen
24. Rangschikking gemeenten volgens % UVW bij -25 jarigen (Uitkeringsgerechtigde Volledig Werklozen) op de bevolking op arbeidsleeftijd van 15-24 jaar, hoe hoger dit % hoe groter de uitdaging voor de gemeente.
25. Rangschikking gemeenten volgens % UVW bij 25-64 jarigen (Uitkeringsgerechtigde Volledig Werklozen) op de bevolking op arbeidsleeftijd van 25-64 jaar.
26. Rangschikking gemeenten volgens % stijging van aantal Leefloners+UVW samen op de bevolking
27. Rangschikking gemeenten volgens % ouderen met inkomensgarantie voor bejaarden.
28. Rangschikking gemeenten volgens % van de gezinnen met een budgetmeter voor elektriciteit
29. Rangschikking gemeenten volgens % van de gezinnen met een budgetmeter voor gas.
30. Rangschikking gemeenten volgens % geboorten in een kansarm gezin (telling Kind & Gezin)
31. Rangschikking gemeenten volgens % tewerkstelling tav bewoners in het gezin
32. Rangschikking gemeenten volgens % leerlingen in het basisonderwijs waarbij Nederlands niet de thuistaal is
33. Rangschikking gemeenten volgens % schoolverlaters berekend op de referentie groep leerlingen in de gemeente
34. Rangschikking gemeenten volgens % ongevallen met lichte schade bij voetgangers en fietsers
35. % veroordelingen wegens collaboratie in WO-2 in het arrondissement waartoe de gemeente behoort. Hoe hoger het % hoe groter de uitdaging om af te rekenen met het collaboratieverleden.
36. % vermeldingen van inwoners van de gemeente in het Guldenboek van de Belgische Weerstand, hetgeen de gemeente uitdaagt om de herinnering aan de overleden verzetsmensen in de gemeente in ere te houden.
37. % inwoners van de gemeente die in WO2 gevangene waren in het kamp van Breendonk, en waarvan de helft de oorlog niet overleefd heeft. Ook hier schuilt een belangrijke herinneringsopdracht voor de gemeente.
38. Rangschikking gemeenten volgens het % inwoners met Europese migratieachtergrond in de gemeente. Ook Europesemigratieachtergrond, van buurlanden tot Oost-Europese zorgen voor bijkomende inspanningen van een gemeente voor integratie en betrokkenheid in het samenleven.
39. Rangschikking van gemeenten volgens het % inwoners met niet-Europese migratieachtergrond
40. % Inwoners met migratieachtergrond uit de oud-kolonies, hierin schuilen specifieke opdrachten en verantwoordelijkheden, ondermeer een voortrekkersrol in het dekoloniseren van de mentaliteit en de strijd tegen het racisme.
41. Rangschikking van gemeenten volgens het % Nieuwkomers in de gemeente tussen 1989 en 2017
42.Rangschikking van gemeenten volgens het % immigratie van vreemdelingen in de gemeente, zowel de immigratie uit het buitenland, de erkenning van vluchtelingen als de herinschrijving van vreemdelingen na ambtelijke schrapping samengenomen.
43. Het % stemmen op Rechts/Extreem Rechts en Populistische partijen is voor de inwoners van een gemeente een uitdaging er wat aan te doen.

Het resultaat van de samentelling van de rangorde van de gemeente op elk van deze 43 parameters bepaalt de rangschikking voor het luik grootste Uitdagingen.

Antwerpen komt hier, niet verrassend, als eerste uit de bus, voor Boom, wel verrassend en ook Gent. Drogenbos staat hier mee aan de kop, best eens wat van dichterbij bekijken. De centrumgemeenten zijn uit de aard van deze parameters niet ver weg, maar ook Eeklo, Machelen, Willebroek, Wetteren en Mortsel verdienen aandacht in dit lijstje. Twee kuststeden (Nieuwpoort en Blankenberge), Menen, Zelzate, Lier, zelfs Leopoldsburg maar ook Wemmel en Tienen staan bij de eerste 30. Sint-Truiden valt juist buiten de top 30 van de gemeenten met de grootste uitdagingen.

Maar zoals gezegd, dit is enkel een opwarming voor wat volgt:

02/10/2018 - Realisaties          
03/10/2018 - Participatie         
04/10/2018 - Evaluatie            
05/10/2018 - Tevredenheid      
05/10/2018 - Totaal resultaat    

Jan Hertogen, socioloog