BuG 324 – Bericht uit het Gewisse – 5 mei 2016
   
BuG 324 on-line                            Printversie (3p)

Eindelijk Struikelstenen voor nazi-slachtoffers in Antwerpen?
22 Struikelstenen mogen niet geplaatst worden in Antwerpen.
Op 9 mei worden ze meegedragen bij de herdenking aan het monument
voor de herinnering aan de gedeporteerde joden in Antwerpen.
  

Een van de 22 Struikelstenen die niet mogen geplaatst
worden bij de laatste woonplaats van slachtoffers nazisme

Update 6 mei 2016, 15h: Verzamelen op 9 mei om 18h aan het Antwerps stadhuis

Omdat de organisatoren van de herdenking aan het Joods monument in Antwerpen liever hebben dat de stenen niet op hun plechtigheid getoond worden, nodigt de AMS/VHS iedereen uit aanwezig te zijn om 18h aan het stadhuis in Antwerpen op 9 mei 2016. Het is Burgemeester De Wever die z'n goedkeuring moet geven tot de plaatsing van de Struikelstenen ter herdenking van de slachtoffers van het nazisme ondermeer de leden van de gemeentelijke administratie en weerstanders die in verzet gegaan zijn tegen de bezetter. Voor de Frantalige opzoep zie: http://restitution.be/communique-20160506142045.html#.VyyXGOTLL-s

Update 6 mei 2016, 9h: Mail van Eveline Fine:

   
*  *
*

Op 9 mei 2016 om 17u30 zal aan het joods Gedenkteken voor de slachtoffers van de Jodenvervolging- en vernietiging in Antwerpen een erg ongewone actie plaatsvinden. De Association pour la Mémoire de la Shoah (AMS), de Vereniging voor de Herinnering aan de Shoah (VHS) zal vreedzaam aanwezig zijn op deze jaarlijkse herdenking van het forum van Joodse organisaties in Antwerpen . Zij zullen elk van de 22 Struikelstenen meedragen, begeleid met een pancarte met de naam van deze Joodse en niet-Joodse slachtoffers van het nazisme. Zij willen hiermee protesteren tegen de weigering van Burgemeester Bart De Wever om deze stenen in te metselen voor de laatste woonst van de slachtoffers. Antwerpen is de enige stad van België waar deze stenen, deel van het kunst- en herinneringsproject van Gunter Demnig, niet mogen geplaatst worden. Antwerpen is, naast München de enige stad in Europa waar de plaatsing van Struikelsteden, Stolpersteine, niet is toegelaten. Voor een lijst van steden waar dit wel mag, zie Struikelstenen in Europese steden.

Meer speciaal zal de steen meegedragen worden voor Jan De Ridder, een van de 35 agenten van Deurne van een groep van 43 die werden gedeporteerd omwille van hun verzetsactiviteiten en die de dood vonden in Duitse kampen en gevangenissen. Jan De Ridder is in de nacht van 28 op 29 augustus 1942 in burgerkledij Cine Plazza in Deurne is binnengegaan, waar de Deurnese Joden waren samengedreven; hij haalde er onder de ogen van zijn collega’s enkele kinderen weg. Onder hen Bob Mendes en diens broer. De nicht van Jan De Ridder heeft al enkele maanden geleden de plaatsing van een Struikelsteen aangevraagd maar vooralsnog geen toelating tot plaatsing bekomen van de antwerpse burgemeester. De vraag van de nicht van Jan De Ridder wordt ondersteund door verschillende Vriendenkringen van Politieke Gevangenen: de vriendenkring van Buchenwald, Dora, Sonnenburg, Gross Rosen. De vader van de voorzitter van de vriendenkring van Gross Rosen is trouwens een van de 35 agenten van Deurne die in Gross-Rosen de dood vond.

Ook 8 kinderen van Izieu wachten op de plaatsing van hun steen. Op 21 en 22 april 2016 ging de plaatsing door van stenen voor kinderen van Izieu in Brussel en Luik. Deze plaatsing gebeurde mede op initiatief van de Franse Ambassade, de Franse vertegenwoordiger in de Benelux en ook van MRAX. De acht Antwerpse kinderen van Izieu die enige tijd hun deportatie konden ontlopen in een dorpje in Frankrijk, werden samen met alle anderen na een razzia naar Auschwitz gedeporteerd. Wordt in België de herinnering aan deze kinderen langs een Struikelsteen voor hun laatste woonplaats in België met twee maten en gewichten gemeten, afhankelijk van de burgemeester van de stad waar zij woonden?

Bij de 22 stenen zijn ook 6 stenen voor de familie Rutsky, reeds meer dan anderhalf jaar geleden aangevraagd door Evelyn Fine van Washington. Na in Berlijn de Struikelstenen ontdekt te hebben is Evelyn Fine op zoek gegaan naar de roots van haar grootouders. Mede door de dossiers in de Dossin-kazerne hebben wij haar familie kunnen documenteren en de adressen opsporen. Ook haar zes stenen staan in wacht en zullen meegedragen worden in de manifestatie van 9 mei 2016, waar alle burgers en de pers op uitgenodigd worden om aanwezig te zijn en de stad Antwerpen er toe te brengen zich mee in te schakelen in dit grootschalige Herinneringsproject, van de Struikelstenen, de Stolpersteine.
 
Hieronder de vertaling van de toelichtende tekst van de AMS/VHS,  zoals verschenen op de site van de AMS-9 mei 2016.

"Struikelstenen in Antwerpen nu maandag 9 mei

 De Vereniging voor de Herinnering aan de Shoah (Association pour la Mémoire de la Shoah - AMS) zal op militante wijze, nu maandag 9 mei om 17u45 in Antwerpen (Belgiëlei 22), deelnemen aan de herdenking georganiseerd door het Forum der Joodse Organisaties aan het Monument voor de gedeporteerde joodse burgers van Antwerpen. Voor de ogen van de genodigde notabelen van het Forum, luisterend naar de voorzitter Raphael Werner en naar de voorzitter van N-VA-fractie in de gemeenteraad van Antwerpen, André Gantman, zullen activisten van de AMS elk een struikelsteen dragen die burgemeester Bart De Wever weigerde te plaatsen in zijn stad, en een bord met vermelding van de identiteit van het slachtoffer van het nazisme die gegraveerd is in de steen.

Deze deelname aan de herdenking zal symbolisch, vredig en rustig zijn, ter ondersteuning van de vrijheid en de diversiteit van het gedenken, dat de democratische burgers moet verenigen.

Terwijl er al 172 struikelstenen in Brussel, Charleroi en Luik zijn geplaatst, is de stad onder leiding van Bart De Wever de enige Belgische stad die geen toelating geeft aan degenen die wensen om een slachtoffer van het nazisme te herdenken door het plaatsen van een struikelsteen in de stoep voor het huis waar het slachtoffer woonde tijdens de oorlog. Voor de Antwerpse joden is het vaak het huis waar ze werden gearresteerd door de lokale politie voordat ze gedeporteerd en vermoord werden in Auschwitz.

De terughoudendheid tegenover de erkenning van het tragische verhaal van de deportatie van de Joden uit Antwerpen komt tot uiting bij de burgemeester en voorzitter van de N-VA door zijn onwil om de genocidale actie van de politie, waarvoor hij vandaag verantwoordelijk is, te veroordelen. Hij heeft hiervoor onverwachte steun gekregen van een conservatieve ultra-religieuze partij van de joodse gemeenschap in zijn stad. Deze orthodoxe joden willen het respect voor hun religieuze verbodsbepalingen opleggen aan alle Joden. Zij zijn van mening dat alleen de rituele herdenkingen en evenementen die zij organiseren zijn toegestaan. Tot op heden verleent Bart De Wever, die het gezag uitoefent van de staat steun aan hun religieuze wetten.

De orthodoxe joodse gemeenschap van Antwerpen is een zichtbare minderheid. Het is ook een gemeenschap die een sterke invloed heeft verworven. Ze is vooral actief in de diamantsector en genereert een aanzienlijke economische activiteit waar de stad aan verbonden is. Bovendien geven deze religieuze Joden het vertrouwen en de totale gehoorzaamheid aan hun rabbijnen, ook voor electorale zaken. Omdat de orthodoxe rabbijnen adviseren voor de N-VA te stemmen, kan deze rechtse separatistische partij sterk rekenen op de Antwerpse joodse religieuze stemmen.

De Vereniging voor de Herinnering van de Shoah (AMS) coördineert in België de opbouw van het Europese herdenkingsmonument Struikelstenen (Pavés de Mémoire, Stolpersteine ​​in het Frans en het Duits, de taal van hun ontwerper Gunter Demnig). De AMS is een VZW volgens Belgisch recht, en staat open voor alle burgers die betrokken zijn bij de herinnering aan de Nazi-genocide (en Nazi-misdaden, nvdr) , joods of niet joods. Als de AMS de burgers die om religieuze of andere redenen geen struikelstenen willen plaatsen voor hun dierbaren respecteert, ondersteunt het de individuele vrijheid in deze zaak en weigert ze dat een religieuze minderheid de wet dicteert voor iedereen.

Tevergeefs heeft de AMS getracht de voorbije maanden de politieke autoriteiten van Antwerpen te ontmoeten om toestemming te bekomen om in serene omstandigheden struikelstenen te plaatsen. Gezien de kennelijke onwil van de gemeentelijke verantwoordelijken van Antwerpen, heeft de AMS nu besloten om publiekelijk aan te dringen op het met respect voor de herinneringswensen van alle burgers te handelen. Voor de AMS is de aanhoudende weigering van Antwerpen om struikelstenen te plaatsen een gevaarlijke cliëntelistische en gemeentelijke politiek onaanvaardbaar in een rechtstaat, een politiek vergelijkbaar met die welke door de N-VA verweten werd aan de voormalige burgemeester van Molenbeek.

Sinds 2012 werden 22 struikelstenen gemaakt in afwachting van dat ze in Antwerpen kunnen geplaatst worden. Onder hen de struikelstenen voor de kinderen van Izieu afkomstig van Antwerpen, een steen voor Jan De Ridder, een politieman van het verzet in Antwerpen, die werd gedeporteerd en vermoord nadat hij joodse kinderen had gered,  en die voor Mala Leah Susskind, de moeder van de voormalige Joodse leider David Susskind van Brussel, van wie de zus Tony Weber-Susskind aan het tijdschrift “Regards” zegde: " Ik heb vandaag niet de Belgische nationaliteit, omdat ik tijdens de oorlog uit Antwerpen ben weggejaagd. Waarom moet ik de toestemming krijgen van een orthodox-joodse gemeenschap waartoe ik niet behoor om mijn moeder te eren die in Auschwitz is vermoord op de leeftijd van 50 jaar? Deze struikelsteen is belangrijk voor mij, omdat de mensen, en de niet-joden in het bijzonder, zouden weten wat er gebeurd is. Een monument, dat is prima, maar het vervangt niet een steen met een naam, voor een huis op een adres. Een mens heeft het recht, na zijn dood, om ten minste één steen te hebben. En de Antwerpse politie van toen verdient duizenden stenen in de straten om de daders te herinneren aan wat ze gedaan hebben (alhoewel ook vele Antwerpse politieagenten aan de kant van de slachtoffers en in het verzet stonden, nvdr. Ik vraag vandaag toestemming aan Bart De Wever om een struikelsteen te plaatsen in stoep voor het huis waar mijn moeder heeft gewoond voordat ze werd gedeporteerd. "

De AMS nodigt alle promotoren van Struikelstenen in Antwerpen en alle burgers die betrokken zijn bij de herinnering aan de Shoah (en de slachtoffers van en van het nationaalsocialisme, nvdr) en bekommerd zijn om de vrijheid van herdenking uit, haar te vervoegen op maandag 9 mei 2016 vanaf 17u30, Belgiëlei 22 in Antwerpen of om vooraf contact op te nemen met Bella Swiatlowski (0476918036) met het oog op het dragen van een struikelsteen of het vinden vervoer naar Antwerpen."
 
Voor de Franstalige tekst, zie AMS-9 mei 2016
 
Jan Hertogen, socioloog
en Nederlandstalig contactpunt voor de AMS/VHS.