|
BuG 412 – Bericht uit het Gewisse – 20 januari 2019
BuG 412
on-line
Printversie (12p)
Migratiecrisis of identiteitscrisis? Europa op een kruispunt
Conferentie 18/01/2019, Paleis der Academiën, Brussel.
Kort verslag:
Uitnodiging Conferentie,
Programma, Myria
Het statement van Dirk Van den Bulck, zie
BuG-on-line
411
Graag de toespraken van de inleiders:
info@npdata.be
Voormiddag: Internationale bescherming: kan een land zijn
vluchtelingen uitkiezen?
Voorzitter: Françoise Tulkens
Namiddag: Economische migratie: noodzaak of
illusie?
Voorzitter: Mark Eyskens
Spijtig genoeg was geen map ter beschikking met de toespraken zodat we
hier maar op enkele facetten kunnen ingaan. Oorspronkelijk was door Myria
en de Academie een debat gepland tussen Verhofstadt, Onkelinx en een
N-VA-vertegenwoordiger, maar dat werd afgeblazen gezien de Marrakech-discussie en het ontslag van de N-VA uit de regering. Pas op het
laatste moment werd beslist om een conferentie te organiseren. De
uitnodigingen vanwege Myria werden pas een week voor de conferentie
verstuurd, zodat het vooral het eigen publiek van de academie was die voor
een opmerkelijk aantal aanwezigen zorgde. Zo konden we contact leggen met
een lid van het Olympisch Comité, een oud kampioen van snelwandelen, en
met een ingenieur van Duitse afkomst met studies in Berlijn. De ingenieur
had vooral de algemene inleiding door de vertegenwoordiger van Le Soir gesmaakt, het enig menselijke tav de 'droge' behandeling door de
academici. Ook drie jonge mensen van het Rode Kruis, waarvan een meisje
met migratieachtergrond, waren afgekomen op basis van de informatie
verstrekt door Myria. Dat was ook het geval bij een Soedanees en
Kameroenees die studeren aan de universiteit van Namen, met de vaste wil
terug te keren naar hun land van herkomst om zich daar dienstbaar te
maken.
Op de eerste vraag werd door alle academici ondubbelzinnig nee
geantwoord. De asielvraag en de erkenning als vluchteling waren
gewaarborgd door de conventie van Genève, opgenomen in de Verklaring van de rechten van de mens en tal van
andere verdragen.
-Wat economische migratie betreft waren twee academici eerder van
oordeel dat eerst (de mislukking van de) voorbije economische migratie
diende opgeruimd voor er sprake kon zijn van nieuwe immigratie. De 800.000
economische detacheringen en andere door werkgevers aangegrepen migratoire
input zou de behoefte aan arbeidskrachten de komende jaren wel beantwoorden.
De behoefte aan immigratie omwille van de vergrijzing moest niet overdreven
worden. Zonder sociologisch-demografische analyse kon (volgens ons) moeilijk de voorbije
migratie in perspectief gesteld of de komende migratie, ook in haar economische
aspecten, geëxploreerd. Dat zal dus voor een volgende gelegenheid moeten
zijn.
Voormiddagprogramma
Voorzitterschap van Françoise Tulkens, Emeritus Professor
aan de UCL, Faculteit recht en criminologie, en geassocieerd lid emeritus
van de Koninklijke Academie voor Wetenschap, Letteren en Schone Kunsten.
Vraagsteling: Is het de toekomst van Europa om zich hermetisch af
te sluiten, haar grenzen te sluiten en alleen die asielzoekers op haar
grondgebied te dulden die ze zelf heeft geselecteerd? Ligt de toekomst met
andere woorden bij het Australische model? Dat is de vraag waar het
Europese debat over het recht op asiel vandaag rond draait. Maar wat dan
met de migranten die ondanks alles toch op een irreguliere manier naar
Europa zullen blijven komen? Is dat model, dat opgang maakt in Europa,
verenigbaar met de rechten van de mens, de conventie van Genève en het
principe van non-refoulement?
Dirk Van den Bulck, Commissaris-generaal, Commissariaat-generaal
voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS)
Een globaal plan, op Europees niveau, waarin
efficiëntie en effectiviteit moet nagestreefd worden, een soort van marshalplan
waarin alle aspecten die met asiel te maken hebben worden geïntegreerd en
dat perspectief moet geven. Hij beklemde sterk de asielvraag omwille de
klimaatevolutie die ongeziene proporties zou/zal aannemen. Asielbeleid moest vooral rekening houden met
de werkelijkheden en niet met ideologie.
Kernpunten die dienen aangepakt zijn drievouding:
1. Een efficiënt antwoord op de
asielvraag, oa door een triage aan de (Schengen) grenzen, geen opvang dus
in externe landen. De Hervestiging door de UNCHR dient veel sterker
uitgebouwd oo al zal ze nooit de volledige asielvraag kunnen opvangen en
afhandelen.
2. Het is pas als de goed geregelde opvang van asielvragers en erkenningen
in evenwicht zijn met het beheer van de uitwijzing van nie-erkende
asielvragen dat het maatschappelijke draagvalk zal
versterken dat nodig is voor een correcte en realistische afhandeling van
asielvragen.
3. Maar daarvoor is een 'partnerschap' met alle landen van
herkomst nodig, hoe complex en moeilijk de situaties in sommige landen ook
zijn. Dit kan door het versterken van de administratieve, politieke ,
economische en sociale situatie in deze landen en het goed beheer en de afspraken mbt het opvangen en opnemen
van diegenen die geen asielerkenning kregen.
Voor wat de asielstromen zelf betreft diende de Hervestigingspolitiek
versterkt en verder uitgebouwd. Niet dat deze de totale asielvraag zou
kunnen opvangen, maar wel accidenten zoals op zee, of de irreguliere
asielvraag kunnen verminderen. De UNCHR, die wereldwijd actief is was de
uitgelezen partner om mee samen te werken. Nu waren zij goed voor 50.000
hervestigingen en dat moest nog flink aandikken. Niet verenigingen of zeker
niet individuele personen moesten asielvragers op kwetsbaarheid
controleren, maar de UNCHR die hiervoor professioneel personeel had en een
uitgebreide internationale ervaring.
Sylvie Sarolea,
Faculteit recht en criminologie, UCL
Een heldere uiteenzetting over het internationale recht op asiel en de
wijze waarop het in toepassing werd gebracht.
Vincent Cochetel,
vertegenwoordiger van UNHCR
De uiteenzetting verduidelijkte het volledige potentieel van de UNCHR. Dat
de UNCHR nu door minister De Block als uniek aanknopingspunt, ook voor de
humanitaire visa zal gebruikt worden en dat de UNCHR zelf zich publiek
aanbiedt als aangewezen organisatie is, gezien de tussenkomsten van Dirk
Van de Bulck allicht niet toevallig.
Ellen Desmet, Vakgroep Europees, publiek en
internationaal recht, Universiteit Gent
We vroegen
aan Ellen of ze ook aanwezig geweest was op de studiedag van Amsab-Gent
over Migratie en Diversiteit, waar ook vertegenwoordigers van de UGent het
woord voerden, en waar oa Luc Lucassen, migratie-expert van Nederland was uitgenodigd voor een debat, evenals Albert Martens, emeritus KUL, zie
Studiedag Amsab van 22/11/2018. Het is allicht typisch Belgisch (of
Vlaams) dat geen enkele van de inleiders of organisaties dezelfde was en dat
geen enkele als publiek aanwezig was in deze beide studiedagen over een
gelijkaardig thema. Luc Lucassen komt trouwens in mei 2019 naar de
KVAB-Lentecyclus.
Debat
Opvallend op deze conferentie was de ruime tijd die gelaten werd voor
vragen uit het publiek. Alle vragen konden gesteld.
Hierbij onze vraag: Is er bij het perspectief op een globale aanpak in de
toekomst ook rekening mee gehouden dat de asielvraag ook tegemoet kan
komen aan de alsmaar groeiende arbeidsvraag in Europa omwille van de
vergrijzing en het tekort op de generatiewisseling, dwz grotere uitstroom
50-64 jarigen tav een alsmaar lagere instroom van 10-24 jarigen de komende
15 jaar? En wat met het 'marshal'-plan, of zou het niet beter het Van den
Bluck-plan heten? Zo gedetailleerd kon Dirk Van den Bulck er in z'n
inleiding niet op ingaan maar dit aspect, samen met vele andere maken er
deel van uit stelde Van den Bulck.
Namiddagprogramma
Voorzitterschap door Mark Eyskens, Minister van Staat, erelid van de
Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten.
Vraagstelling: Aan de ene kant is
er het discours dat drukt op de noodzaak voor Europa om zich te beschermen
tegen de snel toenemende irreguliere migratie, met de sterke demografische
groei van Afrika en de kosten van de opvang van migranten in het
achterhoofd. Aan de andere kant tonen analyses de positieve impact aan van
migratie op de economie. Economische migratie is in dat licht deel van de
oplossing voor de vergrijzing in Europa. Is het mogelijk om een objectief
debat te voeren over deze thema’s? En daarbij ook álle te durven noemen –
van gastland, herkomstland en migranten? Welke impact heeft de
braindrain, welke perspectieven zijn er op vlak van
ontwikkelingssamenwerking? Wat is de toekomst voor transmigratie en
circulaire migratie?
In z'n inleiding vatte Mark Eyskens de vraagstelling krachtiger samen.
Gaat het om demagogie of pedagogie, hier gaat het om pedagogie.
Marie Vandresse (foto) en Nicolle Fasquelle van het Planbureau
Projecties tot 2060 en zelfs
tot 2150 van ondermeer de bevolkingsevolutie, ondermeer natuurlijk- en
migratiesaldo. Vooral ook de budgettaire kost en de evolutie van het BNP
na te gaan, bij verminderd arbeidsaanbod en voorzienbare migratie
zonder beleidswijziging. Zonder bijkomende migratie zal de welvaart dalen
en zullen er niet voldoende arbeidskrachten gevonden worden.
François Héran, Titularis van de leerstoel
“migratie en samenleving” Collège de France. Opvallende aanwezige met
sterke analyse van publieke cijfers van Eurostat en OESO, grafisch
duidelijk verwerkt zowel asiel en migratie.
Vooral z'n overzicht van het aantal erkenningen als vluchteling per
miljoen inwoners in alle Europese landen 2015-2017 was sterk. Met ook de
aanduiding van de erkenning in functie van het BNP (rood streepje).
Erg kritische en ironische kijk op de zwakke
Franse positie in de erkenning van vluchtelingen, terwijl ze denken dat ze
aan de kop staan.
Ive Marx Sociaal-economische wetenschappen en sociologie,
Universiteit Antwerpen
De stelling van Ive Marx was klaar, zolang de voorbij migratie en haar
volgmigratie niet economisch geïntegreerd is zal bijkomende migratie de
armoede bij deze volgmigraten van 2de en volgende generaties alleen maar
verhogen. Er bestaan daarentegen diverse vormen van economische migratie
van grote omvang, nl de 800.000 detacheringen waarbij een buitenlandse
werknemer arbeidstaken verricht in België op vraag van werkgevers, aan de
geëigende loonvoorwaarden in België maar bij het betalen van de RSZ-volgens de
verplichtingen van het land van herkomst. Deze werknemers hebben soms een
hoger loon dan de Belgische, elke werkgever heeft een potje om deze
werknemers zo te betalen. Detachering werkt als een buffer tegen de
krapte op de arbeidsmarkt. Nergens is de kloof tussen allochtonen in het
onderwijs, de tewerkstelling, de werkloosheid en in de beroepsactiviteit,
vooral ook tussen de regios, zo groot als in België. Nergens zoveel gezinnen zonder inkomenstrekker,
nergens zoveel armoede. Dit zijn uitlopers van een mislukte economische
immigratie die niet matchte met de behoeften aan een kwalitatieve
arbeidsvraag. Eerst dient dit overschot aan arbeidsvraag en niet-activiteit
(personen die niet tot de beroepsbevolking behoren) opgeslorpt voor er
sprake kan zijn van nieuwe arbeidsmigratie.
Commentaar: Vraag is of dit geen 'economistische' visie is die de vraag naar de
wezenlijke grond van de voorbije immigratie aan de orde stelt en die maar in zeer beperkte mate
een economisch doel had. Vooral de herbevolking van de steden was de
belangrijkste drijfveer in dit land van Quetelet en honig. Voer voor verdere discussie waarin ook sociologen
en demografen best hun zeg hebben.
François Gemenne, Directeur van het Observatorium Hugo,
Université de Liège-Sorbonne
Noch de negatieve aspecten
van asiel en migratie, maar evenmin de uitzonderlijke verdiensten van
sommigen vluchtelingen beklemtonen, dat is contraproductief. Asiel
en migratie zijn evidente elementen in het samen werken van samenlevingen.
Stijn Baert, Vakgroep economie, Universiteit Gent,
Wtenschap en kennis is als de bevruchting van een eicel, zo kon men uit de
grafiek afleiden.
Stijn Baert verwees naar de analyse van Ive Marx waar hij volledig kon
achterstaan. Commentaar: Economische of een (te) economistische
benadering van migratie leidt zowel tot het niet begrijpen van de voorbije
migratie, die vooral een antwoord was op de ontvolking van de grote steden
na 1970, die pas in 2000 is gestopt. Economische migratie in de jaren
zestig (contracten met Turkije en Marokko) was, in deze analyse een
aanleiding om, vooral langs de doelbewust en politiek gewilde
gezinshereniging, deze bevolkingstekorten te compenseren. De twintig
volgende jaren zijn nodig om langs 2de, 3de en 4de generaties mede een
antwoord te bieden op het deficiet op de generatiewisseling. Dit proces is
volop aan de gang en maakt van de voorbij migratie een succesverhaal dat
bezig zich te herhalen voor de landelijke gemeenten en kleinere steden.
Erg interessant waren de aanbevelingen voor beleid mbt activering,
ondersteuning, het faciliteren van toegang tot de arbeidsmarkt.
Debat
Ook hier ruimte voor alle vragen met een kort slotwoord van de voorzitter.
Dank aan iedereen door deze erudiete emiriet.
Onze vraag was drievoudig:
1. Aan het Planbureau: werd in de bevolkingsprojecties al rekening
gehouden met de toedredingsdynamiek in de EU waarbij in 2025 alle
Balkanlanden tot de EU zouden behouden. Gezien de migratoire impact van
Roemeniê en Bulgarije geen onbelangrijk gegeven. Over een eventuele exit
van Polen en Hongarije, na de Brexit kon moeilijker rekening gehouden
worden. antwoord: men kan moeilijk rekening houden met zulk een
ingrijpende wijzigingen.
2. Aan Ive Marx: In welke mate worden de 800.000 detachering in België per
jaar meegerekend in de migratieflux, dwz de officiele immigratie en
emigratiecijfers. Daarover zijn geen gegevens bekend.
3. Aan Stijn Baert: Het verschil in werkzaamheid tussen België en de
andere landen wordt voor de helft verklaart door het sneller toekenning
van de Belgische nationaliteit zodat de 'vreemdelingen' vlugger naar Belg
overgaan en er ook sneller nieuwe vreemdelingen toekomen die minder dan in
andere landen, langer verblijven en dus statistisch meer terug te vinden
zijn bij de vreemdelingen, zowel EU als niet-EU. Zelfs als daar rekening
mee gehouden wordt blijft er op alle vlakken een groot verschil bestaan
volgens Ive Marx.
Vraag van een demograaf van de UCL: kan men 'detacheringen' wel
economische migratie noemen, gezien het systeem vooral aangewend wordt om
onderbetaalde werkkrachten in een niet te controleren rsz-statuut/betaling
in het land van herkomst, aan het werk te zetten? Volgens Ive Marx is het
duidelijk dat zulk een inbreng van werkkrachten economisch relevant en dus
economische migratie is.
François De Smet,
Directeur van Myria, hield het slotwoord. Hij zette Myria als een
sprankelende organisatie op de kaart met uitstekende rapporten, cijfers en
documentatie die een zeer hoge graad van toegankelijkheid hebben voor alle
burgers.
Het Paleis der Academiën, Hertogstraat 1, Brussel
Jan Hertogen, socioloog |